Strefy w zakładzie produkcyjnym

Strefy w zakładzie produkcyjnym to nic innego jak pogrupowane obiekty, które współpracują ze sobą funkcjonalnie (uprawnienia budowlane). Tworzy się je z powodu:

– oszczędności kosztów budowy,

– eksploatacji zakładu,

– zmniejszenia powierzchni terenu zakładu i kubatury budynków.

Strefa wejściowa

W strefie wejściowej znajdują się:

– portiernia,

– wejścia,

– wyjścia i wjazdy,

– wagi towarowe,

– parkingi dla samochodów osobowych, motocykli i rowerów,

– budynki administracyjne zakładu,

– budynki socjalne,

– ambulatoria,

– stołówki.

Z powodu obecności w tej strefie np. stołówki, konieczne jest lokalizowanie jej od strony nawietrznej

Strefa produkcyjna

Strefa produkcyjna powinna znajdować się od strony zawietrznej w stosunku do innych elementów zagospodarowania działki. Głównym powodem jest to, że strefa ta emituje zanieczyszczenia, pyły i dymy, a także powstają tam odpady produkcyjne.

Także w tej strefie znajdują się:

– obiekty, w których miejsce ma produkcja,

– budynki usługowe, np. kotłownie.

Żeby móc ograniczyć straty ciepła i energii obiekty, w których to powstaje, powinny znajdować się w sąsiedztwie tych wydziałów, które charakteryzują się największym zapotrzebowaniem na energię (program przygotowujący do uprawnień budowlanych). Dodatkowo strefa produkcyjna powinna posiadać korzystne połączenie ze strefami transportu i składowania.

Strefa magazynowo-składowa

Strefa magazynowo-składowa składa się z:

– magazynu surowców,

– magazynu paliw,

– składu półfabrykatów,

– składu gotowych wyrobów zakładu.

W pobliżu danych działów produkcji należy umieścić składy. Konieczne jest również zapewnienie połączenia ze strefą transportu. Dzięki temu będzie umożliwiona dostawa materiałów, które są potrzebne do produkcji, a także ekspedycja gotowych wyrobów do odbiorcy.  

Strefa transportu i pomocnicza

Sieć transportu jest najczęściej wyodrębniana w zakładach, które charakteryzują się dużą przelotowością ładunku. Dotyczy ona:

– bocznic kolejowych,

– placów kontenerowych z suwnicami,

– place z miejscem postoju dla środków transportu.

Z kolei w strefie pomocniczej znajdują się warsztaty remontowe czy garaże. Należy je umieszczać w okolicy poszczególnych działów produkcyjnych.

Ekonomiczne korzyści blokowania zabudowy

Dzięki ograniczeniu liczby budynków, pojawia się wiele korzyści. Mowa jest tu przede wszystkim o zmniejszeniu:

– powierzchni terenu, który jest zajęty przez zakład przemysłowy,

– powierzchni ścian zewnętrznych, dzięki czemu możliwa jest oszczędność materiałów budowlanych,

– kosztów budowy,

– strat ciepła podczas eksploatacji budynku.

Kolejną korzyścią ekonomiczną jest na pewno skrócenie sieci przewodów technologicznych. W efekcie dochodzi do zmniejszenia strat ciepła oraz energii. Może to także doprowadzić do konieczności instalowania dodatkowych stacji pomp, kompresorowni czy transformatorowni. Skrócone zostają również ciągi komunikacyjne oraz transportowe. Dzięki temu zmniejszeniu ulegają koszty ich budowy i eksploatacji, a także ograniczona jest możliwość wypadków i awarii na trasach.

Blokowanie zabudowy prowadzi do scalenia powierzchni produkcyjnej. Dzięki temu można ją lepiej wykorzystać, ułatwić organizację pracy oraz kooperację wewnątrz zakładu. Można także sprawniej wykorzystać maszyny czy aparatury. Wyeliminowane zostają powierzchnie na składowanie międzyoperacyjne. Ułatwione jest zaprojektowanie pomieszczeń socjalnych i sanitarnych dla wszystkich pracowników w tym samym budynku, w którym znajdują się ich stanowiska pracy. Łatwiej można uzyskać ład przestrzenny na terenie działki oraz łatwiejsza jest automatyzacja produkcji (egzamin ustny na uprawnienia budowlane). Blokowanie zabudowy stwarza warunki, w których możliwe jest wykorzystanie komputeryzacji w sterowaniu produkcją oraz nadzorze technicznym.

Możliwości blokowania zabudowy

To, czy można scalić wydziały produkcyjne, administracyjne i socjalne pod jednym dachem, zależy przede wszystkim od zastosowania osiągnięć postępu naukowo-technicznego. Dzięki niemu możliwe jest poprawne rozwiązanie konstrukcji, oświetlenia, wentylacji, klimatyzacji i ogrzewania wnętrz budynku zblokowanego. Kolejnym czynnikiem, który sprzyja blokowaniu zabudowy jest automatyzacja procesów produkcyjnych.

To, czy można blokować zabudowę zależy przede wszystkim od:

a) stopnia złożoności procesów technologicznych w różnych gałęziach przemysłu,

b) cech produkcyjnych:

– ilości wydzielanych szkodliwych substancji,

– przykrych zapachów,

– hałasu,

– wstrząsów,

– stopnia zagrożenia pożarem czy wybuchem.

Nie powinno się łączyć:

– wydziałów produkcyjnych, które ze względów technologicznych wymagają specjalnych konstrukcji budowlanych i nie nadają się do blokowania,

– pomieszczeń o różnych obciążeniach i znacznych różnicach wysokości,

– budynków, które służą straży przemysłowej.

Czasami konieczna jest izolacja pomieszczeń laboratoryjnych oraz administracji ogólnozakładowej (materiały do egzaminu na uprawnienia budowlane).

Decyzja o zblokowaniu zabudowy powinna być wcześniej poprzedzona analizą okoliczności, które tam występują.