Budowle podziemne o niewielkim zagłębieniu pod powierzchnią ziemi najczęściej wykonuje się w wykopach otwartych. Zanim zacznie się budowę, konieczne jest wykonanie wykopu, który głębokością powinien sięgać dna budowli. Jednocześnie należy zabezpieczyć jego ściany od obwałów (egzamin ustny uprawnienia architektoniczne – pytania). Jak roboty konstrukcyjne zostaną zakończone, to wykop należy zasypać.

Metodę otwartych wykopów stosuje się najczęściej podczas budowy miejskich urządzeń podziemnych.

Wykopy deskowane

Wyróżnia się dwa rodzaje wykopów deskowanych. Mówi się o wykopach wąskich oraz szerokich.

Wykopami wąskimi są takie wykopy, w których ściany mogą być rozparte za pomocą pojedynczych rozpór, rozpierających jednocześnie obie ściany wykopu. Pojedyncze rozpory stosuje się co najwyżej do wykopu, którego szerokość wynosi do 5,5 m. W przypadku szerszych wykopów rozpory mogą się wyboczyć bądź okazują się zbyt ciężkie.

Z kolei wykopy szerokie wiążą się z tym, że konieczne jest, aby obudowa ścian miała dużo większą sztywność niż obudowa ścian wykopów wąskich. Dodatkowo rozpory tych wykopów muszą mieć większą sztywność. Często jest tak, że w przypadku takich szerokich wykopów należy stosować rozpory o konstrukcji kratowej.

W wykopach wąskich można wykonywać budowle podziemne, które charakteryzują się szerokością zewnętrzną do 4,5-5 m (uprawnienia architektoniczne 2021). Spowodowane to jest tym, że po obu stronach konstrukcji bowiem musi być pewien zapas szerokości. Jest to niezbędne m.in. do tego, żeby zapewnić szansę na wykonanie zewnętrznej izolacji budowli. Takimi budowlami są przede wszystkim prawie wszystkie urządzenia podziemne miejskie.

Miejskie budowle podziemne dla celów komunikacyjnych mają zwykle szerokość większą od takiej, która odpowiadałaby maksymalnej szerokości wykopów wąskich. Z tego względu wykonuje się je:

– częściami, gdzie każdy z fragmentów znajduje się w wykopie o szerokości do 5 m,

– w wykopie, który jest wykonany od razu na całej szerokości budowli, uwzględniając wszystkie niekorzystne cechy wykopów tego typu.

Dodatkowo w wykopach wąskich można wykonać osobno ściany budowie. Dopiero wtedy, kiedy będzie wykonany strop, należy usuwać grunt z wnętrza budowli. Ostatnim etapem jest wówczas wykonanie płyty dolnej lub sklepienia dolnego.

Taką metodą wykonywano w Warszawie:

– tunel linii średnicowej,

– tunel na trasie W-Z.

W podobny sposób wykonuje się kolej podziemną w Mediolanie (egzamin na uprawnienia budowlane). Jedyną różnicą jest to, że:

– wykopy wąskie dla ścian tunelu nie są deskowane,

– ochroną ścian wykopu w czasie robót ziemnych i robót betonowych jest ciecz z zawiesiną iłową.

Podziemny przejazd pod placem Dalma

Idealnym przykładem budowli podziemnej, którą wykonano zgodnie z powyższymi metodami, jest podziemny przejazd pod Placem Dalma w Paryżu. Jest to plac, który powstał w latach 1959-1961 r. Wykonano ją w trudnych warunkach gruntowych. Dodatkowo wystąpiło dużo trudności wykonawczych, które związane były z natężeniem ruchu samochodowego w istotnym węźle komunikacyjnym stolicy Francji.

Ściany budowli wykonano w wykopach odeskowanych. Ścianę posadowiono na studniach, których średnica wynosiła 1,5 m. Rozstawione one były co 8,6 m (pomiędzy osiami studni) oraz z zagłębieniem ok. 5 m od spodu ściany. Spowodowane to było tym, że gruntem były osady aluwialne o słabej nośności. Dodatkowo w dolnej części wykopu natrafiono na torf.

Studnie poszerzono dołem aż do momentu, kiedy osiągnęły one średnicę ok. 2,5 m. Dzięki temu udało się uzyskać obciążenie gruntu na poziomie ok. 8 kg/cm2. Jest to wielkość dopuszczalna dla piasków, które zalegają głębiej. W momencie, kiedy wykonano obie ściany, zabetonowano strop budowli. Krążynę oparto na gruncie (program jednolite akty prawne na egzamin uprawnienia). Kiedy stwardniał beton stropu, możliwe było usunięcie gruntu ze sztrosy, a także zabetonowanie dolnej płyty.