Żurawie budowalne, inaczej nazywane są żurawiami masztowymi, żurawiami wieżowymi. Możesz również spotkać się z nazwą żurawie samochodowe oraz żurawie samojezdne na podwoziu kołowym, gąsienicowym lub szynowym. (uprawnienia budowlane elektryczne)
Żurawie masztowe są one maszynami o ruchu złożonym. Ruch złożony, ponieważ odbywa się w kierunku pionowo – poziomym. Żurawie takie mogą pionowo podnosić montowany element i przemieszczać go w płaszczyźnie poziomej. Znane są dwa rodzaje żurawi masztowych. Są nimi żurawie liniowe i kozłowe. (uprawnienia budowlane testy program)
Żurawie budowlane
Żurawie masztowe
Żurawie masztowe linowe są stałe. Konstrukcje tego typu osadzona się na fundamencie roboczym. Składają się z masztu zamocowanego przegubowo linami odciągowymi i połączonego z nim wysięgnika. Maszt z wysięgnikiem ma możliwość obrotu o 360° wokół własnej osi. Wysięgnik, umożliwia taki obrót. Wysięgnik jest krótszy od masztu. Długość wysięgnika nie przekracza 0,7-i-0,8 wysokości masztu i mieści się pod linami odciągowymi. Liny odciągowe są pochylone do poziomu pod kątem 30° – 45°. Wysięgnik żurawia masztowego linowego połączony jest u spodu masztu co zapewnia jego stabilność.
Żurawie masztowe kozłowe składają się z masztu podpartego konstrukcją kozłową. Konstrukcja ta to zastrzały osadzone na podstawie lub na fundamencie. Połączone z nimi się wysięgnik. Maszt z wysięgnikiem może obracać się dookoła swej osi pionowej, ruch ten jest ograniczony konstrukcją podpierającą i w zależności od kształtu tej konstrukcji wynosi 160 – 250°. Wysięgnik żurawia masztowego kozłowego jest z dłuższy niż maszt.
Żurawie wieżowe
Innym rodzajem żurawia są żurawie wieżowe. Są one wszechstronnymi maszynami do montażu konstrukcji budowlanych. Mogą one służyć do podnoszenia i przemieszczania poziomego elementów montowanych. Ponadto mogą również służyć do przewożenia na pewną i niewielką odległość w poziomie. Żurawie tego typu są to maszyny ruchome, wyposażone są w podwozie jezdne. Podwozie to jest przystosowane do poruszania się po specjalnym torze szynowym, który jest układany na terenie budowy. Żurawie wieżowe są dosyć popularnym rodzajem urządzeń stosowanych na placach budowy.
Zaletą żurawi wieżowych jest duża sprawność mechaniczna, mogą osiągać duże prędkości, dużą wysokość użyteczną podnoszenia i duży zasięg działania w poziomie.
Wadą tego rodzaju konstrukcji jest ich koszt i duży ciężar. Do wad zaliczyć należy również niewątpliwie konieczność układania toru szynowego.
W nowszych rozwiązaniach konstrukcyjnych żurawi wieżowych występują zmiany poszczególnych ich elementów, czyli:
zastosowanie wieży obracalnej, o lekkiej konstrukcji kratowej z rur stalowych lub konstrukcji rurowej albo o konstrukcji teleskopowej wysuwanej do góry,
umieszczenie przeciwciężaru w dolnej części żurawia i połączenie go z maszynownią, usytuowanie wysięgnika poziomo i wyposażenie go w tzw. wodzak, czyli wózek z podwieszonym na wielokrążku hakiem nośnym, jeżdżący wzdłuż wysięgnika,
ruchome zamocowanie kabiny operatora na wieży ma możliwość zmiany poziomu położenia i oddzielenie jej od maszynowni lub w ogóle umieszczenie jej poza żurawiem, które jest zdalne sterowanie,
wyposażenie żurawia w podwozie wahadłowe, umożliwiające jazdę po torze o minimalnym promieniu łuku itp.
Maszty montażowe
Maszty montażowe są najprostszymi maszynami montażowymi, służą do pionowego podnoszenia montowanych konstrukcji. Wyróżniają się prostotą konstrukcji i łatwością użytkowania, co stanowi o ekonomiczności ich stosowania. Mogą mieć konstrukcję drewnianą lub stalową. Udźwig masztów drewnianych to 3 – 10 t, a wysokość podnoszenia 84 -14 m. Udźwig masztów stalowych to10 – 50 t, a wysokość podnoszenia do 35 m. Maszt na stanowisku roboczym pochylony jest pod kątem 5 -10 stopni do pionu i składa sią z jednego lub dwu słupów nośnych oraz z wyposażenia roboczego. Wyposażenie robocze, czyli wciągarka, wielokrążek i olinowanie.
-udźwig żurawia nie powinien być niższy od masy zakładanej części, powiększonego około 20%,
-muszą posiadać taką rozpiętość, żeby potrafiły zająć się całą konstrukcją ze składu przyobiektowego.
Wymaganą rosłość montażową można uzyskać tak, że do rosłości konstrukcji dostawia się rosłość unoszonej części, rozległość zawiesia i 60cm na luz w sterowaniu i montowaniu. Większa część żurawi posiada regulowany zasięg robót i przez to zmienia się jego udźwig. Sterować wysięgiem z masą da się w każdym żurawiu masztowym, a w żurawiach wieżowych i samojeżdżących wykonalne bywa to tylko w paru sposobach o kontrolowaniu hydraulicznym, jakie nie są popularne w Polsce. W reszcie sposobów kontrolę wysięgu robi się wtedy, kiedy żuraw nie ma na sobie ładunku. Wysięg opisuje się w metrach. (uprawnienia budowlane 2021)
Żurawie montażowe
Przejezdne i bramowe żurawie
Przejezdne żurawie wieżowe oraz bramowe potrzebują rozstawienia wymaganego toru. Tor szynowy dla żurawia rozmieszcza się jak najbardziej blisko stawianej konstrukcji, ale z pamiętaniem o niektórych odstępach. Tor rozmieszcza się na wygładzonym gruncie. Pod płaszczyzny robi się podsypkę z tłucznia albo żwiru. (uprawnienia budowlane program) Podsypka musi być coraz to grubsza w zależności od jakości ziemi.
Na ziemiach odpowiednich daje się 15-20cm tłucznia, a na ziemiach gorszych nawet do 50cm. Masywne podsypki da się rozmieszczać pasmami idącymi jedynie poniżej szyn. Rozłożenie podkładów jest w dużej mierze zależne od masy żurawia. Analogicznie, dla żurawi niewielkich będzie większy, a dla masywnych mniejszy. Prześwit toru żurawia 450 kN-m wytwórni państwowej to 3,8m, a masywniejszych żurawi wieżowych to nawet 8-10m. Odchylenie odstępu wśród szynami nie powinna przekraczać 3mm. Odchyłka szyn od poziomu nie powinna być większa od 5mm.
Nośność liny
Jak chcemy wyznaczyć nośność liny to zakładamy z katalogu jej odporność zakładaną i dzielimy poprzez współczynnik ochrony o wyniku do 10. (akty prawne uprawnienia budowlane) Liny działające na bębnach albo krążkach poza rozciąganiem są narażone też na zgniatanie. Aby ta moc nie uszkodziła nam lin, bębny oraz krążki powinny posiadać wymaganie dużą obszerność. Na pęta korzysta się lin 6X61 + 1K. Bywają to liny masywne, zrobione z dużej ilości prętów o niedużej średnicy. Posiadają one skręty współzwite, bo liny o skręcie przeciwzwitym bywają niesamowicie mało ruchome. Liny składuje się naciągnięte na krzyżaki, bębny oraz krążki. Liny warto składować jedynie w punktach nie wilgotnych o drewnianej czy betonowej posadzce. Robi się to, by uniknąć korozji prętów i gniciu rdzenia konopnego. W tym miejscu temperatura nie może być większa niż dwadzieścia stopni, bo jak ją przekroczy smar potrafi zmienić stan na ciekły i przeszkadzać w pracy. (segregator egzamin ustny uprawnienia)
Ochronienie lin
Warto ochronić liny przed osiadaniem na nich zabrudzeń, piasku, czy czegokolwiek innego co potrafiłoby się połączyć ze smarem. Żeby liny służyły na długo, warto je co jakiś czas smarować odpowiednim preparatem. Korzysta się do tego ciepłego smaru o temperaturze jaka dochodzi nawet do 70-80°C. linę zanim ją użyjemy warto skontrolować, czy nie znajdują się w niej za duże ilości uszkodzonych prętów, deformacje, wgłębienia albo pęknięcia.
Montowanie części bywa głównie przeprowadzane poprzez żurawie, nie aż tak często poprzez maszty montażowe. Piwnice, punkty zerowe konstrukcji, hale niskie bywają montowane głównie poprzez koparki z osprzętem dźwigowym albo żurawie kołowe czy samochodowe. Do zamontowania niezwykle masywnych części korzysta się z żurawi masztowych albo bramowych. Rosłe konstrukcje zamontowuje się zwykle przy użyciu żurawi wieżowych czy stałych, a konstrukcje z części przestrzennych o ciężarze do dwudziestu ton zamontowuje się suwnicą bramową. (program egzaminu na uprawnienia)
