Jedną z najprostszych oraz pierwszych form zagęszczania betonu jest zagęszczanie ręczne. Odbywa się ono poprzez ubijanie płaskie zwane również powierzchniowym oraz wgłębne, które jest nazywane również rydlowaniem, sztychowaniem lub dziobaniem. Zagęszczanie ręczne może być stosowane zarówno w konstrukcjach i elementach betonowych jak i żelbetowych.[segregator uprawnienia budowlane] Ważne jest, że może być ono wykorzystywane jedynie do prostych kształtów oraz małego procentu zbrojenia. Podczas betonowania uprzemysłowionego proces ręcznego ubijania masy odbywa się jedynie sporadycznie. Przykładowo jest on stosowany, gdy ilość zagęszczonego betonu jest niewielka.

Sposoby ręcznego ubijania masy

Sposób ręczny w jaki zagęszczana jest masa betonowa jest głównie uzależniony od jej konsystencji. Jeżeli konsystencja betonu jest wilgotna lub gęstoplastyczna to stosowane jest ubijanie warstwami, których grubość wynosi od 10 do 30 centymetrów i stosuje się do tego ubijaki płaskie.[uprawnienia budowlane konstrukcyjno-budowlane] Ten sposób stosowany może być jedynie w przypadku elementów nieuzbrojonych lub elementów z niewielkim procentem zbrojenia. Sposób uderzania bijakiem powinien być spokojny oraz równomierny. Ważne jest, że ubijanie powinno odbywać się z siłą upadku ubijaka jaka występuje z wysokości od 20 do 30 centymetrów powiększoną o siłę ręczną uderzenia. Liczba uderzeń na minutę wynosi około 60. Wspomniany ubijak waży od 7 do 16 kilogramów, a powierzchnia ubijająca wynosi od 150 do 250 cm². Ubijaki, które mają większą powierzchnię są stosowane do masy betonowych, które są mniej wilgotne.[uprawnienia budowlane]

Ubijanie warstwowe

W ubijaniu warstwowym każda z warstw powinna być tak długo ubijana aż na górnej powierzchni betonu zacznie pojawiać się zaczyn cementowy. Ujawnia się on w postaci „pocenia się” betonu. To zjawisko wskazuje, że masa betonowa została odpowiednio ubita. Na tak ubitą warstwę betonu nakłada się nową warstwę masy betonowej. Następnie powtarzane jest zagęszczanie.[akty uprawnienia budowlane] Taki rodzaj ubijania niesie ze sobą wiele wad. Wynikają one głównie ze sposobu zagęszczania. Beton, który poddaje się ubijaniu jest niejednolity, ponieważ dzieli się go wzdłuż styków poziomych warstw sąsiednich. Jest on również niejednolity przez wtłaczanie grubszych ziarn kruszywa do dolnych partii warstwy, która jest ubijana. Wada ta może prowadzić do uszkodzenia budowli. W celu zwiększenia przyczepności sąsiadujących ze sobą warstw po procesie ubijania danej warstwy jej górna powierzchnia powinna zostać porysowana albo wzruszona, żeby nie była ona gładka. Następnie przed ułożeniem na niej kolejnej warstwy zalewa się ją zaczynem cementowym.[uprawnienia budowlane testy]

Wgłębne zagęszczanie ręczne

Opisane wyżej wady można ominąć poprzez stosowanie wgłębnego zagęszczania ręcznego. Jest ono stosowane do betonów, które mają konsystencję ciekłą oraz półciekłą dla gęstego zbrojenia oraz plastyczną dla niewielkiego procentu zbrojenia. W tym przypadku beton jest układany w deskowaniu na skutek działania siły ciężkości. Odbywa się to warstwami, których grubość wynosi do około 50 centymetrów. Następnie masa ta jest zagęszczana za pomocą stalowych prętów, które są poruszane w kierunku pionowym.[egzamin na uprawnienia budowlane] Poprzez ruszanie prętami w masie betonowej usuwa się z niej pęcherzyki powietrza. Głębokość na jaką wtłaczane są pręty w świeżo ułożony beton musi być taka, żeby sięgały one warstwy wcześniej ułożonej. Dzięki temu zapewnione jest połączenie poszczególnych warstw oraz uzyskanie w miarę jednolitego betonu.