Budownictwo klasycystyczne

Idealnym przykładem klasycystycznego budownictwa rezydencjonalnego jest pałac Badenich. Znajduje się on w Bejscach. Zbudował go Jakub Kubicki w 1802 roku (nauka do uprawnień budowlanych). Prawie 50 lat później powstał pałac Wielopolskich w Chrobrzu. Zaprojektował go Henryk Marconi. Miał on pełnić funkcję rodowego archiwum i miała się tam znaleźć kolekcja dzieł sztuki. Do pierwotnej siedziby Myszkowskich nawiązywała replika z parku, która była zaprojektowana przez Santi Gucciego. Repliką był pawilon kaplicy z Książa Wielkiego. Właścicielem siedziby był w tamtym czasie margrabia Aleksander Wielopolski. Do dnia dzisiejszego zachowały się m.in.:

– pałac w Zborowie,

– oryginalna pawilonowa siedziba Tarnowskich w Piotrkowicach-Tarnoskale,

– parterowy pałacyk myśliwski Kołłątajów w Wólce Kłuckiej z 1830 roku.

Dwory, które reprezentują typ siedziby ziemiańskiej, powstały na przełomie XVIII i XIX wieku. Były to budynki parterowe z wysokim dachem. Poza tym na osi był ganek lub portyk. Mogły być z drewna (np. dworek w Mironogowicach) oraz murowane (jak np. w Święcicach, Nadzowie, Ludyni czy Zagajach).

Jednocześnie przy klasycystycznych formach pojawiały się barokowe elementy, jak np. wysokie łamane dachy czy narożne alkierze. Przykładami są:

– dwór w Racławicach-Janowiczkach z lat 30. XX wieku,

– dworki miejskie z końca XVIII wieku, np. w Miechowie i Kielcach,

– Łazienki w Busku Zdroju z 1836 roku autorstwa Henryka Marconiego, które znajdują się w parku autorstwa Ignacego Hanusza,

– folwark w Motkowicach,

– spichlerz w Łagiewnikach (aktualnie jest to szpital),

– karczma w Antolce.

Zabytki przemysłu metalurgicznego

W Kielecczyźnie istnieje do tej pory sporo zabytków techniki, która rozwijała się od odległych czasów. Mowa tu szczególnie o przemyśle metalurgicznym (program egzamin uprawnienia 2021).

W latach 30. i 40. XIX wieku były prowadzone prace, które miały za zadanie stworzyć nowoczesne państwowe zakłady przetwórstwa żelaza. Odpowiedzialnymi za badania byli Stanisław Staszic oraz Ksawery Drucki-Lubecki. Miało to powstać w zagłębiu przemysłu metalurgicznego w obszarze Gór Świętokrzyskich, Kamiennej oraz Czarnej Koneckiej. Dzięki temu, że znajdowały się tam złoża rudy i energia wodna, powstały huty i walcownie. Najciekawsze budowle powstały w:

– Bobrzy – potężny mur oporowy i fragmenty piętrowych klasycystycznych hal fabrycznych,

– Sielpi Wielkiej,

– Samsonowie – centralnie usytuowany wielki piec był otoczony zespołem budynków; w efekcie uzyskał kształt barokowego pałacu.

Wyżej wymienione miejsca oraz fabryki w Białogonie i Nielulisku połączono z osiedlami mieszkalnymi. Wzniesione zostały na przemyślanych planach urbanistycznych. Przepust wodny w Nielulisku charakteryzuje się dobrym wykonaniem i wysokiej klasy architekturą (egzamin ustny na uprawnienia budowlane).

Architektura neostylowa

Architektura neostylowa po raz pierwszy pojawiła się w zespole romantycznych budynków przy pałacu Małachowskich w Końskich. Została tam wzniesiona Świątynie Grecka w XIX wieku. Z kolei w 1825 roku Franciszek Maria Lanci był autorem świątyni egipskiej jako oranżeria, a także neogotyckiego Domku Wnuczętów i ogrodzenia z basztami.

Siedziba Tomasza Zielińskiego, która znajduje się na Wzgórzu Zamkowym w Kielcach, jest konkurencyjna w bogactwie form do pałacu w Końskich. Powstała ona 20 lat później dla kolekcjonera dzieł sztuki. Był to dworek w stylu klasycystycznym. Otaczał go neogotyckie baszty, oranżeria, a także mauretański domek właściciela. W 1845 roku wybudowano cukrownię Łubieńskich w Kazimierzy Wielkiej (nauka do uprawnień architektonicznych). Miała ona również formy neogotyckie.

Neogotyckie budowle sakralne zaczęły się pojawiać od połowy XIX wieku. Projektowali je m.in. architekci warszawscy. Mowa tu o:

– kaplicach Jana Gaya w Rudzie Malenieckiej i Busku-Zdroju,

– obiektach Henryka Marconiego, autora świątyni w Słaboszowie, która powstała po 1854 roku,

– kościele w Nagłowicach autorstwa Marcelego Plebińskiego.