Kruszywo naturalne żwirowo-piaskowe

Kruszywo naturalne żwirowo-piaskowe powstało na skutek działania sił (testy uprawnienia budowlane). Owalny kształt kruszyw ukształtował się na skutek przenoszenia ich z prądem wody (wcześniej przez lodowce). Nie mają ostrych brzegów.

Wyróżnia się różne kruszywa ze względu na pochodzenia. Mówi się o kruszywach:

– rzecznych – gładkich, bez zapylenia,

– morskich – gładkich, bez zapylenia, bardziej rozfrakcjonowane, zawierających sole,

– kopi – o chropowatej powierzchni, zapylone, słabsze parametry wytrzymałościowe.

Warunki geologiczno-złożowe oraz hydrogeologiczne wpływają na wybór metody wydobywania kruszyw ze złóż naturalny luźnych skał.  W Polsce około 65% kopalin naturalnych jest wydobywanych z zawodnionych złóż.

Proces przygotowywania kruszyw mineralnych polega na:

– płukaniu,

– kruszeniu,

– sortowaniu, czyli rozdzielaniu na frakcje,

– suszeniu.

Bazą surowcową, z których pozyskuje się kruszywa sztuczne, są przede wszystkim składowiska. Największymi możliwościami charakteryzują się składowiska pomiedziowe. Są one umiejscowione w regionie dolnośląskim. To tam produkuje się największą liczbę kruszyw naturalnych. Zgodnie z normą PN-EN 12620:2004 ograniczona jest wielkość bazy surowcowej oraz ilość produkowanych kruszyw sztucznych (program egzamin uprawnienia 2021).

Kruszywo z recyklingu

W krajach, które należą do europejskich liderów w dziedzinie wykorzystywania gruzu budowlanego przetwarza się ok. 90% gruzu, z czego:

a) 75% wykorzystywane jest do:

– niwelacji terenu,

– podbudowy,

– stabilizacji,

b) 25% stosuje się jako kruszywo do betonu:

– do betonów niekonstrukcyjnych jako dodatek do kruszyw naturalnych,

– jako materiał do betonów konstrukcyjnych.

W Wielkiej Brytanii i Niemczech roczna produkcja kruszyw z recyklingu przekracza 50 mln ton i stanowi 10-20% wszystkich zużytych tam kruszyw (materiały do nauki na egzamin do uprawnień budowlanych).

Podczas produkcji betonu niezbędne jest ograniczenie zastosowania frakcji drobnych kruszyw, które pochodzą z recyklingu. Spowodowane to jest:
– wysoką wodożądnością,

– nasiąkliwością drobnych frakcji,

– znaczną ilością starego zaczynu.

Kruszywo grube z reguły powstaje z gruzu betonowego. Kruszywo to ma odrobinę gorszą jakość, ale pomimo tego warto je wykorzystywać. Dzięki wykorzystywaniu gruzu budowlanego, można zredukować zużycie zasobów kruszyw naturalnych, które są coraz droższe i mniejsze. Dodatkowo korzystanie z kruszywa, które pochodzi z recyklingu, jest ekologiczne, ponieważ gruz trzeba utylizować. Z tego też powodu rozwija się technologie, które pozwalają na ulepszanie kruszyw pochodzących z recyklingu.

Kruszywo, które odzyskuje się z wody na skutek płukania kruszywa lub z mieszanki betonowej można z powodzeniem wykorzystywać jako składniki betonu. Należy pamiętać jednak o tym, że nie można dodawać kruszywa odzyskanego, który nie jest podzielony na frakcje, w ilościach większych niż 5% całkowitej ilości kruszywa. W sytuacji, gdy kruszywo odzyskane stanowi więcej niż 5% w stosunku do całkowitej ilości kruszywa, to kruszywo odzyskane powinno:

– być tego samego rodzaju co kruszywo podstawowe,

– być rozdzielone na frakcję grubą i drobną,

– odpowiadać normie PN-EN 12620:2004.

Transport kruszywa

Sposób dostawy kruszywa zależy od:

– wielkości wytwórni,

– zapotrzebowania na kruszywo,

– odległości od miejsca produkcji kruszywa.

Kruszywo dostarcza się takimi rodzajami transportu:

– kołowy,

– kolejowy,

– wodny.

Transport kołowy wykorzystuje się w sytuacjach, gdy jest mała odległość od miejsca produkcji kruszyw do węzła betoniarskiego. Transport kolejowy jest najbardziej opłacalny w sytuacji, gdy:

– trzeba dowieźć znaczne ilości kruszyw z dużych odległości,

– w pobliżu są bocznice kolejowe.

Transport wodny wykorzystuje się wyłącznie w sytuacji, gdy kruszywo znajduje się przy drogach wodnych. Należy dążyć do tego, żeby zwiększyć udział transportu wodnego w ogólnej liczbie przewozów kruszywa naturalnego (pytania na egzamin ustny do uprawnień).