Samowola budowlana

Samowola budowlana to prowadzenie bez należytych zezwoleń lub wymaganego zgłoszenia prac budowlanych. Przez roboty budowlane należy rozumieć:

• budowę obiektu budowlanego,
• oraz prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego.

Program uprawnienia budowlane przygotuje Cię na egzamin uprawnienia budowlane 2019. Zacznij naukę już dziś.

Podstawowe pojęcia

Przez budowę należy rozumieć wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także odbudowę, rozbudowę, nadbudowę obiektu budowlanego.

Sama Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2016 r., poz. 290), dalej: „Prawo budowlane” nie zawiera prawnej definicji samowoli budowlanej, jednak jest ona uważana za wszelkie działania niezgodne z obowiązującymi przepisami i regulacjami.

Samowola budowlana zgodnie z prawem

„Na początku lat 90. Prawo budowlane pobłażliwie traktowało samowole budowlane. W efekcie tylko w 1994 r. inspektorzy wykryli ich ponad 27 tys.! Po wprowadzeniu do Prawa budowlanego restrykcyjnego art. 48 liczba samowoli budowlanych radykalnie spadła. Pomimo złagodzenia przepisów w 2003 r., nadal widoczny jest ich spadek.

Decyzję o tym, czy w danym przypadku naruszono przepisy Prawa budowlanego, a w konsekwencji czy budowany, bądź wybudowany obiekt stanowi samowolę budowlaną, podejmuje inspektor nadzoru budowlanego (rzadziej wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego). Postępowanie administracyjne dotyczące samowoli budowlanej reguluje art. 48-49 i 49b Prawa budowlanego.

Kary administracyjne

W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w związku z budową, rozbudową czy też nadbudowa istniejącego już obiektu, czyli gdy prace zostały rozpoczęte bez wcześniejszego uzyskania wymaganych pozwoleń, zgłoszenia lub pomimo sprzeciwu właściwego organu decyzyjnego, podjęte mogą być czynności prawne, czyli między innymi wydany może być nakaz rozbiórki. Artykuł 90. Prawa budowlanego mówi – „Kto, w przypadkach określonych w art. 48, (…) wykonuje roboty budowlane, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.”

Kary administracyjne (nakaz rozbiórki) za samowole budowlane nie przedawniają się, jednak sankcje karne ulegają przedawnieniu po okresie 5 lat.

 

Zalegalizowanie samowoli budowlanej

Możliwe jest zalegalizowanie samowoli budowlanej.

Jeśli obiekt budowlany buduje się z pominięciem prawa, ale spełnia np. warunki planu zagospodarowania przestrzennego i został postawiony zgodnie ze sztuką budowlaną, ma szansę na legalizację. Należy wnieść wtedy opłatę legalizacyjną. Jej wysokość zależy między innymi od „rangi” samowoli. Obiekty które buduje się bez wymaganych zgłoszeń są uznawane za tzw. Małą samowolę i koszt ich legalizacji jest relatywnie niższy. Wynosi odpowiednio 2,5 tyś lub 5 tyś zł., co z kolei zależy od wielkości obiektu.
W sytuacji, gdy jest mowa o budowie bez wymaganej zgody na budowę koszt legalizacji wynosił będzie między 25 tyś do nawet 900 tyś zł. Ostatnia nowelizacja Prawa budowlanego wniosła ułatwienia. Wcześniej istniały pewne możliwości rozłożenia opłaty legalizacyjnej na raty. Teraz zaś można starać się również o częściowe lub całościowe umorzenie takiej opłaty. W tej sytuacji znaczenia nabierają przepisy ordynacji podatkowej.  Tyle że z wnioskiem inwestor nie zwraca się do urzędu skarbowego, a wojewody, który w tym przypadku ma uprawnienia organu podatkowego.