Wykonawca a podwykonawca – różnice i odpowiedzialność od A-Z.

Kim jest wykonawca, a kim podwykonawca?

Definicja wykonawcy

Kto to jest wykonawca i jaka jest jego rola w procesie budowlanym

Wykonawca to kluczowy uczestnik procesu inwestycyjnego – to on zobowiązuje się zrealizować określone roboty budowlane, dostawy lub usługi na podstawie umowy zawartej z inwestorem lub zamawiającym. Może to być zarówno osoba fizyczna, osoba prawna (np. spółka z o.o., S.A.), jak i jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która działa na podstawie odpowiednich przepisów (np. ustawy PZP – Prawo zamówień publicznych).

W praktyce wykonawca bierze na siebie pełną odpowiedzialność za realizację zamówienia zgodnie z projektem budowlanym, harmonogramem, normami technicznymi oraz przepisami prawa. Do jego zadań należy m.in.:

• organizacja prac na placu budowy,
• koordynacja poszczególnych etapów robót,
• zatrudnianie podwykonawców,
• nadzór nad jakością i bezpieczeństwem robót,
• rozliczenie finansowe z inwestorem.

To właśnie wykonawca odpowiada za wynik całościowego przedsięwzięcia – zarówno pod względem technicznym, jak i formalnym. Dlatego tak ważne jest, by miał nie tylko doświadczenie i zasoby, ale także odpowiednie zaplecze organizacyjne.

Kiedy wykonawca staje się generalnym wykonawcą

Nie każdy wykonawca jest generalnym wykonawcą – ten status przysługuje wtedy, gdy wykonawca przejmuje odpowiedzialność za realizację całości zamówienia, w tym także za prace wykonywane przez podwykonawców i dalszych podwykonawców. W praktyce oznacza to, że generalny wykonawca koordynuje wszystkie podmioty zaangażowane w realizację inwestycji i rozlicza się bezpośrednio z zamawiającym.

Taka konstrukcja upraszcza cały proces dla inwestora – zamiast kontaktować się z kilkoma firmami czy osobami, rozmawia tylko z jednym podmiotem, który całościowo zarządza projektem. Odpowiedzialność wykonawcy i podwykonawcy w tym modelu jest jasno rozdzielona, ale za błędy podwykonawców ostatecznie i tak odpowiada generalny wykonawca.

Czy wykonawca musi mieć działalność gospodarczą?

Choć w praktyce zdecydowana większość wykonawców prowadzi działalność gospodarczą, formalnie nie zawsze jest to wymagane. Dopuszczalne jest, aby wykonawcą była osoba fizyczna działająca np. na podstawie umowy cywilnoprawnej (umowy o dzieło czy zlecenia). W przypadku zamówień publicznych jednak – zgodnie z przepisami ustawy PZP – zamówienia udziela się wykonawcy wybranemu zgodnie z procedurą, co w praktyce zwykle oznacza podmiot posiadający status przedsiębiorcy.

Definicja podwykonawcy

Kim jest podwykonawca i na jakiej podstawie działa?

Podwykonawca to podmiot, któremu wykonawca zleca wykonanie części zamówienia – najczęściej w zakresie wyspecjalizowanych robót budowlanych lub usług. Podwykonawstwo polega na realizacji zadań na rzecz wykonawcy, a nie zamawiającego, co oznacza, że podwykonawca nie jest stroną umowy o zamówienie publiczne, lecz działa na podstawie umowy zawartej z wykonawcą.

Taka umowa – najczęściej pisemna, odpłatna i precyzyjnie określająca zakres powierzonych prac – nazywana jest umową o podwykonawstwo. Zgodnie z przepisami (np. art. 7 pkt 27 ustawy PZP), podwykonawcą jest także „odpowiednio podwykonawca lub dalszy podwykonawca”, jeżeli dany podmiot realizuje część zamówienia w ramach formalnie zatwierdzonego łańcucha wykonawców.

Podwykonawca jako osoba fizyczna lub firma

Podwykonawcą może być praktycznie każdy podmiot posiadający odpowiednie kwalifikacje i środki do wykonania zadania: od jednoosobowej działalności gospodarczej, przez spółkę, aż po osobę fizyczną działającą na podstawie umowy cywilnoprawnej. W praktyce jednak, szczególnie przy większych zamówieniach publicznych, najczęściej są to firmy działające w sposób zorganizowany i profesjonalny.

W kontekście ustawy Prawo zamówień publicznych, kluczowe jest to, że jeżeli wykonawca zamierza powierzyć wykonanie części zamówienia podwykonawcy, musi to zgłosić i uzyskać zgodę zamawiającego – najczęściej już na etapie postępowania. Brak takiej zgody może prowadzić do poważnych konsekwencji, w tym odmowy zapłaty.

Zakres niezależności i relacji z wykonawcą

Podwykonawca działa niezależnie w granicach określonych umową – to znaczy, że samodzielnie organizuje pracę, zatrudnia ludzi i zapewnia sprzęt, ale jest związany harmonogramem i wymaganiami technicznymi narzuconymi przez wykonawcę. Współpraca wykonawcy z podwykonawcą opiera się na zasadzie zaufania, ale również ścisłej kontroli – wykonawca ma prawo nadzorować jakość robót, żądać poprawek i reagować w razie uchybień.

Zakres prac podwykonawcy musi być ściśle określony – zarówno co do przedmiotu, jak i wartości. Zgodnie z zasadą, że zamówienia udziela się wykonawcy wybranemu zgodnie z przepisami, niedopuszczalne jest, aby całość zamówienia została przekazana podwykonawcy. Takie działanie mogłoby zostać uznane za obejście przepisów PZP i skutkować unieważnieniem umowy.

Różnice między wykonawcą a podwykonawcą

W relacji wykonawcą a podwykonawcą kluczowe znaczenie ma precyzyjny podział ról, odpowiedzialności oraz formalnych zależności umownych. To nie tylko kwestia nazewnictwa – różnica między wykonawcą a podwykonawcą wpływa na cały przebieg inwestycji, w tym jej jakość, zgodność z przepisami, a przede wszystkim – odpowiedzialność prawną i finansową.

Kto z kim zawiera umowę?

To jedna z podstawowych różnic między wykonawcą a podwykonawcą – i często źródło nieporozumień na budowie.

• Wykonawca zawiera umowę bezpośrednio z inwestorem lub zamawiającym. To on odpowiada za realizację całości zamówienia – czy to w zakresie usług, dostaw, czy robót budowlanych. W postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego, zgodnie z ustawą PZP, umowa jest zawierana wyłącznie z wykonawcą wybranym w procedurze konkurencyjnej (art. 7 pkt 27 PZP).
• Podwykonawca zawiera odrębną umowę z wykonawcą, a nie z inwestorem. Umowa o podwykonawstwo dotyczy konkretnej części zamówienia, którą wykonawca zamierza powierzyć podwykonawcy. Taka umowa ma charakter odpłatny, pisemny i musi być precyzyjnie określona – zwłaszcza w zamówieniach publicznych.

W przypadku zamówień publicznych, wykonawca zobowiązany jest zgłosić podwykonawcę do zatwierdzenia przez inwestora (zamawiającego). Co więcej, zamawiający musi znać nie tylko nazwę podwykonawcy, ale i wysokość wynagrodzenia podwykonawcy lub dalszemu podwykonawcy oraz zakres powierzonych zadań. Brak takiej zgody może skutkować utratą prawa do bezpośredniej zapłaty.

Zakres odpowiedzialności i relacji umownych

Odpowiedzialność to drugi – obok struktury umowy – kluczowy punkt, który rozróżnia wykonawcę od podwykonawcy.

• Wykonawca odpowiada wobec inwestora za całość zamówienia – również za działania i zaniechania podwykonawców. Zgodnie z art. 474 Kodeksu cywilnego, wykonawca ponosi odpowiedzialność za działania podwykonawców jak za własne. Dotyczy to zarówno błędów w robotach budowlanych, jak i opóźnień czy naruszeń przepisów.
• Podwykonawca odpowiada wyłącznie wobec wykonawcy, i to tylko w zakresie wskazanym w umowie. Oznacza to, że jeśli w trakcie realizacji zamówienia podwykonawca popełni błąd, odpowiedzialność finansowa i prawna wobec zamawiającego spada na wykonawcę.

W praktyce wygląda to tak: jeśli np. podwykonawca źle położy instalację elektryczną, to inwestor może dochodzić roszczeń wyłącznie od wykonawcy, który później dochodzi zwrotu od podwykonawcy na podstawie umowy o podwykonawstwo. Inwestor nie jest stroną tej umowy.

Co istotne – w niektórych przypadkach inwestor może ponosić odpowiedzialność solidarną za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy, jeśli:

• wyraził zgodę na jego udział,
• znał zakres prac i wysokość wynagrodzenia,
• nie zgłosił sprzeciwu w wymaganym terminie (zwykle 30 dni od dnia doręczenia informacji przez wykonawcę).

Pozycja w łańcuchu realizacji inwestycji

Na koniec warto spojrzeć na całość układu z perspektywy łańcucha odpowiedzialności – kto jest kim w strukturze inwestycji?

• Wykonawca to główny realizator inwestycji. To on kieruje całym procesem, zarządza zespołami, organizuje harmonogram i komunikuje się z inwestorem. W zamówieniach publicznych jest to wykonawca wybrany zgodnie z przepisami ustawy, który podpisał umowę w sprawie zamówienia publicznego.
• Podwykonawca realizuje część zamówienia – zgodnie z umową zawartą z wykonawcą. Nie ma bezpośredniego kontaktu umownego z inwestorem. Jego pozycja zależy od zakresu powierzonych zadań i stopnia nadzoru, jaki sprawuje wykonawca.
• Dalszy podwykonawca (czyli podwykonawca zatrudniony przez podwykonawcę) również może być dopuszczony – ale tylko pod warunkiem zgody inwestora. Takie przypadki wymagają szczególnej ostrożności i często są objęte ograniczeniami wynikającymi z dokumentów zamówienia.

Warto też pamiętać o jednej rzeczy: zgodnie z zasadą udzielania zamówienia jedynie wykonawcy, całość przedmiotu zamówienia nie może zostać przekazana podwykonawcy. Przekazanie całości de facto byłoby obejściem ustawy PZP i mogłoby zostać zakwestionowane np. przez Urząd Zamówień Publicznych lub sąd okręgowy w Warszawie w sprawie zamówienia publicznego. Podwykonawstwo dotyczy jedynie części zamówienia, i tylko w granicach, na jakie zgodzi się zamawiający.

Rola wykonawcy i podwykonawcy w realizacji projektu

W relacji wykonawcą a podwykonawcą każdy z podmiotów ma ściśle określoną funkcję. To nie tylko formalny podział, ale też fundament sprawnie działającej budowy. Odpowiednia współpraca wykonawcy z podwykonawcą warunkuje sukces całego projektu – zarówno od strony technicznej, jak i organizacyjnej. Sprawdźmy, kto dokładnie za co odpowiada i jak wygląda ich rola w praktyce.

Rola wykonawcy w projekcie

Koordynacja, nadzór, rozliczenia z inwestorem

Wykonawca to centrum dowodzenia każdej inwestycji. To właśnie on odpowiada za koordynację wszystkich działań na budowie, od pierwszej łopaty aż po oddanie gotowego obiektu.

Do jego zadań należy m.in.:

• tworzenie harmonogramu prac i bieżące planowanie etapów inwestycji,
• zapewnienie dostępu do dokumentacji projektowej i materiałów,
• nadzór nad pracą podwykonawców, projektantów i kierowników robót,
• rozwiązywanie bieżących problemów i zarządzanie ryzykiem,
• utrzymanie komunikacji z inwestorem i innymi kluczowymi stronami.

W ramach projektu budowlanego wykonawca nie tylko „nadzoruje”, ale realnie zarządza całością realizacji zamówienia, odpowiadając za efektywność logistyczną, zgodność z przepisami i terminowość.

Rozliczenia to kolejny istotny element jego roli. Na podstawie umowy zawartej z inwestorem, wykonawca:

• przygotowuje raporty z postępu robót,
• składa faktury zgodnie z harmonogramem płatności,
• odpowiada za całościowe rozliczenie finansowe projektu, w tym również za wypłatę wynagrodzenia podwykonawcy lub dalszemu podwykonawcy (jeśli taki bierze udział w realizacji).

Wszystko to odbywa się zgodnie z przepisami ustawy PZP – w przypadku zamówień publicznych – lub zgodnie z zapisami kontraktu w projektach prywatnych.

Gwarancja jakości i terminowości prac

Wykonawca gwarantuje jakość wykonania całości przedmiotu zamówienia. Oznacza to, że musi dopilnować, by wszystkie roboty budowlane były zgodne z dokumentacją techniczną, normami prawa budowlanego oraz wytycznymi projektanta.

Jeśli na którymś etapie pojawią się błędy – nawet jeśli popełni je podwykonawca – to właśnie wykonawca odpowiada wobec inwestora. Mówimy tutaj o odpowiedzialności kontraktowej, technicznej i często także finansowej (np. kary umowne za opóźnienia).

Terminowość to drugi filar. Wykonawca musi zrealizować inwestycję w czasie określonym w umowie. Jeśli tego nie zrobi – ponosi konsekwencje, włącznie z karami umownymi i odpowiedzialnością odszkodowawczą.

Rola podwykonawcy w projekcie

Realizacja konkretnego zakresu robót

Podwykonawca to specjalista od konkretnego fragmentu inwestycji – zazwyczaj realizuje wyznaczoną część zamówienia, np. instalacje sanitarne, prace wykończeniowe, roboty ziemne lub izolacje termiczne.

Zakres prac podwykonawcy wynika bezpośrednio z zawartej umowy o podwykonawstwo, która powinna być sporządzona w formie pisemnej o charakterze odpłatnym. Dla jasności obowiązków określa się m.in.:

• przedmiot robót (część zamówienia),
• harmonogram,
• wynagrodzenie,
• zakres odpowiedzialności.

Podwykonawca zobowiązuje się wykonać część zamówienia na własne ryzyko i rachunek, ale zgodnie z warunkami narzuconymi przez wykonawcę.

Podporządkowanie dokumentacji i wytycznym wykonawcy

W praktyce podwykonawca nie działa w próżni. Jest zobowiązany podporządkować się dokumentacji projektowej, instrukcjom wykonawcy oraz obowiązującym przepisom prawa – w tym przepisom BHP, prawa budowlanego i lokalnym regulacjom.

W ramach umowy podwykonawczej podwykonawca:

• raportuje postępy prac,
• dokumentuje wykonanie powierzonych zadań (np. dokumentacją powykonawczą),
• działa w oparciu o harmonogram i zalecenia techniczne przekazywane przez wykonawcę.

W przypadku zamówień publicznych wykonawca może powierzyć wykonanie części zamówienia podwykonawcy, ale tylko po uprzednim zgłoszeniu tego zamawiającemu i zgodzie na zakres oraz treść umowy. Taki obowiązek wynika wprost z przepisów ustawy PZP (art. 7 pkt 27 oraz art. 464 i n.).

Odpowiedzialność za swój fragment projektu

Podwykonawca odpowiada przed wykonawcą – nie przed inwestorem – za realizację powierzonych robót zgodnie z umową. Jego odpowiedzialność obejmuje:

• jakość wykonania,
• zgodność z dokumentacją,
• przestrzeganie harmonogramu,
• poprawność techniczną i formalną.

Jeśli pojawią się wady, opóźnienia lub niezgodność z ustaleniami – podwykonawca ponosi odpowiedzialność finansową wobec wykonawcy, który z kolei odpowiada za te same uchybienia przed inwestorem.

Warto zaznaczyć, że inwestor może odpowiadać solidarnie za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy, jeśli spełnione zostaną warunki ustawowe – tj. zgoda, znajomość zakresu i wysokości wynagrodzenia oraz brak sprzeciwu w ustawowym terminie (zwykle 30 dni od dnia doręczenia informacji).

Zakres obowiązków wykonawcy i podwykonawcy

Współpraca wykonawcy z podwykonawcą to nie tylko kwestia organizacyjna – to układ, który musi być oparty na jasnych zasadach i obowiązkach. Dlaczego? Bo każda nieścisłość może odbić się na terminie, jakości lub zgodności z prawem. Poniżej rozkładamy na czynniki pierwsze, kto za co odpowiada i jakie są realne obowiązki wykonawcy i podwykonawcy w trakcie realizacji inwestycji – zarówno w projektach prywatnych, jak i zamówieniach publicznych zgodnie z ustawą PZP.

Jakie są obowiązki wykonawcy wobec podwykonawcy?

1. Zapewnienie dostępu do placu budowy i dokumentacji

Podstawowym obowiązkiem wykonawcy jest umożliwienie podwykonawcy rozpoczęcia prac – oznacza to:

• formalne wprowadzenie na teren inwestycji,
• przekazanie dokumentacji technicznej i projektowej,
• zapewnienie dostępu do materiałów i zasobów, jeśli tak przewiduje umowa.

Bez tych elementów realizacja zamówienia przez podwykonawcę nie może się odbyć prawidłowo – co może prowadzić do opóźnień lub roszczeń.

2. Koordynacja i nadzór nad pracami podwykonawcy

Wykonawca koordynuje harmonogram i nadzoruje realizację zleconego zakresu prac. W praktyce oznacza to:

• przypisanie terminów i kolejności zadań,
• bieżące monitorowanie postępów,
• kontrolę zgodności z dokumentacją i przepisami prawa budowlanego.

Taki nadzór nie tylko zwiększa bezpieczeństwo, ale i minimalizuje ryzyko kolizji między ekipami czy niedopatrzeń technicznych.

3. Terminowa zapłata wynagrodzenia

Wykonawca ma obowiązek zapłacić podwykonawcy za wykonane prace w terminie określonym w umowie. W zamówieniach publicznych – zgodnie z przepisami ustawy PZP – najczęściej termin ten wynosi 30 dni od dnia doręczenia faktury (lub innego dokumentu potwierdzającego wykonanie prac).

Co ważne – jeśli w grę wchodzi bezpośrednia zapłata wynagrodzenia podwykonawcy przez inwestora, wykonawca musi wcześniej prawidłowo zgłosić umowę o podwykonawstwo zamawiającemu.

4. Przekazywanie informacji i wytycznych

Podwykonawca realizuje tylko tę część zamówienia, która została mu powierzona – ale musi to robić zgodnie z aktualnymi wytycznymi. Rolą wykonawcy jest więc:

• informowanie o zmianach w dokumentacji,
• przekazywanie szczegółowych instrukcji technicznych,
• bieżące korygowanie zadań w przypadku zmian projektowych.

5. Odpowiedzialność za działania podwykonawcy

Zgodnie z art. 474 Kodeksu cywilnego, wykonawca ponosi odpowiedzialność wobec inwestora jak za własne działania – również za błędy czy uchybienia podwykonawców. Oznacza to, że nawet jeśli to nie on fizycznie wykonał daną część robót, to właśnie on odpowiada za ich jakość i zgodność z umową.

Jakie są obowiązki podwykonawcy wobec wykonawcy?

1. Realizacja powierzonych robót

Podwykonawca zobowiązuje się wykonać część zamówienia zgodnie z projektem, dokumentacją techniczną, obowiązującymi normami oraz ustalonym harmonogramem. W ramach zawartej umowy o podwykonawstwo musi zapewnić:

• jakość,
• zgodność z technologią wykonania,
• terminowość.

Przykład? Jeśli powierzono mu roboty wykończeniowe w biurowcu – musi je zrealizować dokładnie według dokumentacji wykonawczej, w określonym terminie i zgodnie ze sztuką budowlaną.

2. Przestrzeganie przepisów BHP i środowiskowych

Na placu budowy nie ma miejsca na improwizację – podwykonawca musi przestrzegać przepisów BHP, regulaminów wewnętrznych oraz norm ochrony środowiska. W szczególności:

• zabezpieczać stanowiska pracy,
• stosować odpowiedni sprzęt ochronny,
• unikać działań, które mogłyby zagrozić bezpieczeństwu ludzi lub środowiska.

3. Przekazywanie dokumentacji i raportów

Zgodnie z praktyką rynkową oraz wymogami formalnymi, podwykonawca:

• sporządza dokumentację powykonawczą (jeśli wymagane),
• raportuje wykonane etapy prac,
• zgłasza zakończenie robót do odbioru.

Brak tych dokumentów może opóźnić rozliczenia z inwestorem, dlatego współpraca wykonawcy z podwykonawcą musi być dobrze zorganizowana także na poziomie biurowym.

4. Usuwanie wad i usterek

Jeśli po wykonaniu robót zostaną ujawnione usterki – podwykonawca ma obowiązek je usunąć, zwykle w terminie wyznaczonym przez wykonawcę. Odpowiada za nie tak samo, jak wykonawca przed inwestorem – tyle że na poziomie relacji wewnętrznej.

Co ważne – jeśli podwykonawca odmówi usunięcia wad, wykonawca może to zrobić na jego koszt (jeśli przewiduje to umowa).

5. Podporządkowanie się nadzorowi wykonawcy

Podwykonawca nie działa w oderwaniu od projektu – jest częścią większego mechanizmu. Musi podporządkować się organizacji pracy, stosować się do poleceń technicznych, wprowadzać poprawki i akceptować kontrolę jakości.

W szczególności oznacza to:

• obecność na odprawach,
• otwartość na inspekcje,
• bieżący kontakt z kierownikiem budowy lub inspektorem nadzoru.

6. Zachowanie terminowości

W zamówieniach publicznych i komercyjnych projektach obowiązują ścisłe terminy. Podwykonawca musi zrealizować powierzoną część zamówienia w czasie uzgodnionym z wykonawcą. Opóźnienie może skutkować karami umownymi, odmową zapłaty lub nawet wypowiedzeniem umowy.

Odpowiedzialność wykonawcy i podwykonawcy

Różnica między wykonawcą a podwykonawcą w kontekście odpowiedzialności za realizację zamówienia publicznego nie sprowadza się jedynie do formalnych aspektów umowy. W praktyce ma ona ogromne znaczenie dla inwestora, a także dla przebiegu i jakości prac budowlanych. Poniżej rozwijamy najważniejsze kwestie związane z odpowiedzialnością obu stron.

Czy wykonawca odpowiada za podwykonawcę?

Odpowiedzialność solidarna z perspektywy inwestora

W przypadku zamówień publicznych, ale również na gruncie prawa cywilnego, wykonawca ponosi solidarną odpowiedzialność za działania podwykonawcy wobec inwestora. Oznacza to, że inwestor może dochodzić roszczeń zarówno od wykonawcy, jak i od podwykonawcy – niezależnie od tego, kto faktycznie zawinił. Jest to zgodne z art. 474 Kodeksu cywilnego oraz z regulacjami ustawy PZP.

Przykład: jeżeli podwykonawca źle wykona zbrojenie fundamentów, a w konsekwencji dochodzi do pęknięć konstrukcji, inwestor może domagać się odszkodowania bezpośrednio od wykonawcy, nawet jeśli ten jedynie nadzorował prace.

Przeniesienie winy – czy to możliwe?

Choć wykonawca odpowiada przed zamawiającym, może on dochodzić roszczeń regresowych wobec podwykonawcy. Warunkiem jest jednak właściwie skonstruowana umowa o podwykonawstwo, zawierająca precyzyjne zapisy dotyczące odpowiedzialności, terminów, kar umownych oraz jakości wykonanych robót. Bez takiej umowy szanse wykonawcy na odzyskanie środków od podwykonawcy znacznie maleją.

Kto ponosi odpowiedzialność za błędy na budowie?

Podział odpowiedzialności w zależności od etapu realizacji

• Etap projektowy – błędy po stronie projektanta (np. nieprawidłowe obliczenia, kolizje instalacji) mogą spowodować odpowiedzialność wykonawcy, jeśli mimo ich wykrycia nie zgłosił zastrzeżeń i zrealizował projekt.
• Etap wykonawczy – podwykonawca odpowiada za prawidłowość wykonania powierzonej mu części zamówienia, ale wykonawca musi zapewnić nadzór i weryfikację prac.
• Etap odbioru – nawet jeśli kierownik budowy formalnie zatwierdzi zakończenie prac, wykonawca pozostaje odpowiedzialny za zgodność całego projektu z umową i dokumentacją zamówienia.

Błędy wykonawcze vs błędy organizacyjne

• Błędy wykonawcze – najczęściej przypisywane podwykonawcy (np. niewłaściwe ułożenie instalacji, nieszczelności).
• Błędy organizacyjne – obciążają wykonawcę (np. brak harmonogramu, błędna koordynacja ekip).
• Błędy mieszane – odpowiedzialność dzielona, np. kiedy wykonawca dostarczył wadliwy materiał, a podwykonawca nie zgłosił zastrzeżeń i użył go do prac.

Kiedy inwestor odpowiada za podwykonawcę?

Zasady zgłoszenia i brak sprzeciwu

Zgodnie z ustawą PZP, inwestor może ponosić solidarną odpowiedzialność z wykonawcą wobec podwykonawcy za zapłatę wynagrodzenia – ale tylko jeśli spełnione zostaną dwa warunki:

1. Zgłoszenie podwykonawcy – wykonawca musi poinformować inwestora o zamiarze powierzenia części zamówienia, wskazując zakres robót i dane podwykonawcy.
2. Brak sprzeciwu inwestora – jeśli w ciągu 30 dni od doręczenia zgłoszenia inwestor nie wniesie pisemnego sprzeciwu, jego milczenie uznaje się za zgodę.

Forma zgłoszenia i ewentualnego sprzeciwu musi być pisemna – w przeciwnym razie jest nieważna.

Zakres solidarnej odpowiedzialności inwestora

Odpowiedzialność inwestora jest ograniczona wyłącznie do zapłaty wynagrodzenia za wykonane roboty budowlane. Inwestor nie odpowiada za kary umowne, odsetki czy inne roszczenia wynikające z relacji między wykonawcą a podwykonawcą. To tzw. odpowiedzialność gwarancyjna – zabezpiecza interesy podwykonawców, którzy wykonali swoją część zamówienia, ale nie otrzymali zapłaty od wykonawcy.

Kto odpowiada za szkody wyrządzone przez podwykonawcę?

Zakres odpowiedzialności wykonawcy przed zamawiającym

W myśl art. 474 Kodeksu cywilnego, wykonawca odpowiada przed zamawiającym jak za działania własne, niezależnie od winy. Oznacza to, że nawet jeśli szkoda wynikła z działań podwykonawcy, wykonawca nie może zasłaniać się brakiem swojej winy – inwestor dochodzi roszczeń bezpośrednio od niego.

Jedynym narzędziem, jakie ma wykonawca, jest dochodzenie zwrotu kosztów od podwykonawcy – czyli tzw. regres.

Odpowiedzialność podwykonawcy przed wykonawcą

Podwykonawca ponosi pełną odpowiedzialność wobec wykonawcy za:

• wady i usterki,
• opóźnienia,
• naruszenie przepisów prawa (np. BHP, PZP),
• szkody wyrządzone osobom trzecim.

Jeśli szkoda wynika z zaniedbań lub błędów podwykonawcy, wykonawca ma prawo żądać usunięcia usterek na koszt podwykonawcy albo – w przypadku szkód poważniejszych – domagać się odszkodowania zgodnie z zapisami zawartej umowy o podwykonawstwo.

Umowa o podwykonawstwo – co warto wiedzieć

Jeśli budujesz, remontujesz albo po prostu siedzisz głęboko w temacie zamówień publicznych, to prędzej czy później trafisz na hasło „umowa o podwykonawstwo”. A tam – cała masa znaków zapytania: kto powinien ją podpisać, co musi się w niej znaleźć, jak się zabezpieczyć, i co mówi na ten temat ustawa PZP. Temat niby prosty, ale jak wejdziesz głębiej, robi się naprawdę gęsto.

Zamiast więc błądzić po forach czy domyślać się, co „powinno być” w umowie – zapraszamy Cię do konkretnego przewodnika. Tam rozkładamy wszystko na czynniki pierwsze: od definicji, przez niezbędne elementy umowy, aż po najczęstsze błędy i problemy z płatnościami. Jeśli interesuje Cię jak przygotować solidną i bezpieczną umowę o podwykonawstwo w budownictwie, koniecznie zajrzyj tutaj:

👉 https://uprawnienia-budowlane.com/umowa-o-podwykonawstwo-w-budownictwie

Warto – zwłaszcza jeśli nie chcesz później tłumaczyć się w sądzie albo gonić za zaległym wynagrodzeniem.

Podwykonawstwo w zamówieniach publicznych

Czy wykonawca może przekazać 100% zamówienia podwykonawcy?

Na papierze brzmi to kusząco – zdobyć kontrakt i oddać wszystko podwykonawcom. Ale jeśli mówimy o zamówieniach publicznych, to przepisy są tutaj jasne i bezkompromisowe. Wykonawca nie może przekazać całości zamówienia podwykonawcy – i nie ma od tego wyjątków.

Zgodnie z art. 462 ust. 1 ustawy Pzp, wykonawca może powierzyć jedynie część zamówienia podwykonawcy. To oznacza, że nawet jeśli zamawiający nie zastrzeże osobistego wykonania kluczowych elementów, i tak całość nie może pójść „na zewnątrz”.

Dlaczego? To nie jest tylko kwestia formalna. Regulacja ma chronić przejrzystość procesu przetargowego – zamówienie udziela się wykonawcy wybranemu zgodnie z przepisami, a nie przypadkowemu podmiotowi, który wskoczy w rolę wykonawcy „po cichu”. Powierzenie całości zamówienia podwykonawcy oznaczałoby de facto, że zamówienie publiczne realizuje ktoś, kto nigdy nie przeszedł przez postępowanie.

Co więcej, Urząd Zamówień Publicznych oraz orzecznictwo (m.in. sąd okręgowy w Warszawie czy Krajowa Izba Odwoławcza) wielokrotnie podkreślają, że zlecenie realizacji całości zamówienia publicznego podwykonawcy to obejście prawa. I nie ma tu znaczenia, czy powierzasz 100% jednej firmie, czy dzielisz całość między kilku podwykonawców.

Podsumowując – niezależnie od tego, jak sprytnie chcesz to rozegrać, całości zamówienia nie wolno przekazywać podwykonawcom. Można im powierzyć tylko część – a i to musi być opisane i zgłoszone zgodnie z dokumentami zamówienia.

Całość zamówienia wykonana przez podwykonawcę – kto zdobywa doświadczenie?

Załóżmy, że mimo wszystko wykonawca przekazał cały zakres robót budowlanych podwykonawcy. Formalnie podpisał umowę, ale fizycznie nie kiwnął palcem. Kto wtedy może powoływać się na doświadczenie z takiej realizacji?

Wykonawca – czyli ten, kto wygrał przetarg i zawarł umowę z zamawiającym – nie nabywa doświadczenia, jeśli faktycznie nie uczestniczył w realizacji robót. Nawet jeśli referencja jest wystawiona na jego nazwisko lub firmę, nie spełnia to wymogów praktyki zawodowej określonych w Pzp. Doświadczenie to nie tylko podpis pod umową – to realny nadzór, koordynacja, odpowiedzialność za zgodność z projektem. Brak tych elementów = brak doświadczenia.

A co z podwykonawcą? Tu sytuacja jest bardziej zniuansowana. Podwykonawca może zdobyć doświadczenie, ale tylko w zakresie rzeczywiście wykonanych przez siebie prac. Jeśli nie był stroną głównej umowy, nie może powołać się na realizację całości zamówienia publicznego – nawet jeśli to on fizycznie wykonał 100% prac. Dla celów kwalifikacyjnych liczy się bowiem formalne umocowanie, a nie sama robota.

W praktyce wygląda to tak:

• Wykonawca zyskuje doświadczenie tylko wtedy, gdy faktycznie prowadzi projekt.
• Podwykonawca – tylko w zakresie wykonanych prac, i tylko wtedy, gdy może to udowodnić (np. protokoły odbioru, faktury, referencje).

Wniosek? Powierzenie całości zamówienia podwykonawcy to nie tylko złamanie przepisów Pzp – to również strzał w kolano, jeśli liczysz na budowanie portfela referencji. Zamówienie realizowane w 100% przez podwykonawcę nie daje żadnej ze stron pełnych podstaw do wykazania się w przyszłych postępowaniach.

Jeśli zależy Ci na doświadczeniu – musisz mieć udział w projekcie. I to nie tylko formalny.