Rozproszenie budownictwa zagrodowego

Istnieje szansa, że poprawa w strukturze zabudowy nastąpi na skutek zahamowania dalszego rozproszenia budownictwa zagrodowego, mieszkaniowego i produkcyjnego (program jednolite akty prawne na egzamin uprawnienia). Wpływ na to może mieć również skupienie budownictwa usługowego i mieszkaniowego w ściśle określonych rozwojowych jednostkach osadniczych. Są to roboty budowlane realizowane ze środków państwowych lub społecznych.

Nowe budownictwo w latach 1966 – 1980

Plan perspektywiczny zakładał, że do 1980 roku na wsi wybuduje się ok. 1 950 000 mieszkań. Zgodnie ze spisem powszechnym z 1960 roku na wsiach było ogólnie 3 480 000 mieszkań. Zakładało się, że ubytki naturalne, które pojawią się w okresie perspektywicznym, będą równe 1 620 000 mieszkań. W związku z tym szacowano, że w 1980 roku na wsi będzie ok. 3 810 000 mieszkań, a połowa z nich to będą nowe mieszkania.

Szacowano, że liczba ludności wiejskiej będzie stała do 1980 roku. Zakładano jednak, że zmiany zajdą na poziomie struktury zawodowej. Miało dojść do zmniejszenia zatrudnienia w rolnictwie na korzyść wzrostu zatrudnienia w zawodach związanych ze wsią (program z aktami na uprawnienia budowlane). Niezbędna była wówczas kompleksowa koordynacja pracy oraz kierowanie procesami budowlanymi w powiązaniu z zamierzeniami racjonalizacji produkcji rolnej. Celem koordynacji miało być:

– ścisłe określenie programu,

– natężenia oraz tempa realizacji budownictwa, urządzeń komunalnych.

Należało to dostosować do ogólnej polityki państwa i warunków miejscowych.

Organ planowania przestrzennego miał być odpowiedzialny za działalność koordynacyjną. Oprócz rozdrobnienia osadnictwa pojawiło się rozdrobnienie gospodarstw rolnych. Zgodnie ze statystykami na liczbę ponad 3,5 miliona gospodarstw:

– ok. 32,6% to były gospodarstwa o powierzchni do 2 hektarów,

– ok. 63,1 % – gospodarstwa do 5 hektarów.

Przez taką strukturę zatrudniano ok. 40 – 50 osób na 100 hektarów użytków rolnych. Dla porównania: w państwowych gospodarstwach rolnych zatrudniano wówczas ok. 13 osób. Z kolei w krajach europejskich, gdzie był postęp techniczny do produkcji rolnej, na 100 hektarów zatrudniano ok. 8-10 osób.

Dzięki temu można zobaczyć, że wprowadzenie postępu technicznego spowodowało zmniejszenie zatrudnienia w rolnictwie. W grę wchodziło również podporządkowanie innych dziedzin planowania gospodarczego w tym zakresie (akty prawne do egzaminu na uprawnienia budowlane).

Rozdrobnienie i rozproszenie osadnictwa

Problemami, które mają wpływ na racjonalne wyposażanie wsi są rozdrobnienie i rozproszenie osadnictwa. Właściwe warunki bytowe to sytuacja, w której ludność wiejska ma zapewnione minimum z podstawowych usług:

– zdrowia i opieki społecznej,

– oświaty,

– kultury,

– rzemiosła,

– handlu,

– wyposażenia w urządzenia sieciowe (wodociąg, kanalizacja, gaz).

W związku z tym trzeba tak wybrać jednostki osadnicze, gdzie lokalizacja podstawowych usług jest uzasadniona liczbą ludności z nich korzystającej i ich dostępnością. Oprócz tego konieczne jest określenie roli wsi, które nie będą mogły być wyposażone w tego typu usługi. Podstawowe usługi, takie jak: oświata, kultura, zdrowie i opieka społeczna, handel i rzemiosło, mają sens (głównie pod kątem ekonomicznym) w sytuacji, gdy usługi te zaspokoją potrzeby ok. 2000 mieszkańców. Na większości terenów centralnej Polski, zdominowanych przez rolnictwo, tak duża liczba mieszkańców mieszka na obszarze, który obejmuje 3000, 4000, a nawet 5000 hektarów. Dlatego tak bardzo istotne jest, żeby dla takiej liczby ludzi powstała jednostka osadnicza, która będzie spełniała podstawową rolę w strukturze sieci osadnictwa wiejskiego (program przygotowujący do uprawnień budowlanych). Wówczas na takiej wsi znajdowałyby się budownictwa:

– mieszkaniowe i produkcyjne ludności rolniczej,

– mieszkaniowe ludności nierolniczej,

– usługowe dla danej wsi i wsi sąsiednich.