Czy z praktyk trzeba się rozliczać? Wszystko od A-Z

Rodzaje praktyk i ich rozliczanie – wprowadzenie do tematu

Praktyki studenckie (szczególnie płatne)

Budowlanka? Praca w biurze projektowym? A może nadzór na placu? Niezależnie od miejsca, jedno jest pewne – praktyki studenckie to nie tylko obowiązek na studiach, ale i pierwszy poważny kontakt z realiami rynku pracy. W wielu przypadkach praktyki są płatne – i tu pojawia się pytanie: czy z praktyk trzeba się rozliczać? Odpowiedź, jak to zwykle bywa w podatkach, brzmi: to zależy.

Praktyki płatne a obowiązki podatkowe praktykanta

Student, który uzyskuje wynagrodzenie za praktyki, formalnie staje się podatnikiem. To oznacza, że może mieć obowiązek podatkowy – w zależności od tego, kto wypłaca świadczenie i jaka jest jego wysokość.

1. Praktyki opłacane przez uczelnię

W przypadku gdy to uczelnia wypłaca wynagrodzenie za praktyki (np. w formie stypendium), obowiązuje limit zwolnienia z opodatkowania – wynosi on 2 280 zł rocznie. Do tej kwoty dochód jest zwolniony z podatku i nie trzeba go wykazywać w zeznaniu. Ale jeśli student przekroczy ten limit – np. uzyska 3 000 zł – to nadwyżkę, czyli 720 zł, musi już rozliczyć w rocznym PIT-37.

2. Praktyki opłacane przez firmę lub instytucję

Jeśli student odbywa praktykę w prywatnej firmie lub urzędzie, który wypłaca wynagrodzenie na podstawie umowy zlecenie, sytuacja wygląda inaczej. Taki dochód zawsze podlega opodatkowaniu, niezależnie od kwoty. Firma jako płatnik potrąca zaliczki na podatek dochodowy i do końca lutego kolejnego roku przekazuje studentowi PIT-11. Student ma wówczas obowiązek:

• rozliczyć się w formularzu PIT-37,
• wykazać dochód z praktyk jako jedno ze źródeł przychodów osób fizycznych,
• złożyć zeznanie podatkowe do urzędu skarbowego do końca kwietnia 2025 roku.

Jeśli student ukończył 26 lat, nie przysługuje mu już ulga dla młodych – i wówczas całość przychodu podlega opodatkowaniu.

Jak rozliczyć praktyki studenckie – krok po kroku

Zastanawiasz się, jak wygląda rozliczenie praktyk zawodowych w praktyce? Oto plan działania:

1. Ustal, czy praktyka była płatna, i kto był płatnikiem – uczelnia czy firma.
2. Sprawdź, czy suma świadczeń przekroczyła limit zwolnienia (2 280 zł).
   • Jeśli tak – musisz rozliczyć nadwyżkę.
3. Zbierz dokumenty:
   • PIT-11 (jeśli wystawiono),
   • umowa o praktyki,
   • zaświadczenie o odbyciu praktyk,
   • potwierdzenia wypłat.
4. Wypełnij formularz PIT-37:
   • uwzględnij dochody z praktyk,
   • pamiętaj o ulgach – np. ulga dla młodych (do 85 528 zł rocznie),
   • jeśli masz prawo do rozliczenia z małżonkiem lub jesteś osobą samotnie wychowującą dziecko, wybierz właściwą opcję.
5. Złóż zeznanie roczne drogą elektroniczną przez e-PIT lub program typu PITax.pl dla Windows.

Jeśli spełniasz warunki zwolnienia lub chcesz uzyskać zwrot nadpłaconego podatku, nie zapomnij o zaznaczeniu odpowiednich pól w deklaracji. Dzięki temu unikniesz nadpłaty lub zyskasz dodatkowe środki z urzędu skarbowego.

A co z praktykami bezpłatnymi?

Nie każdy student otrzymuje zapłatę za praktyki. Praktyki nieodpłatne nie podlegają opodatkowaniu, więc nie wymagają rozliczenia podatkowego. Ale uwaga – nie oznacza to braku obowiązków. Student nadal musi rozliczyć się formalnie z uczelnią.

Wymagane dokumenty dla uczelni:

• Sprawozdanie z praktyk,
• Opinia lub ocena od pracodawcy (na formularzu uczelni),
• Zaświadczenie o odbyciu praktyki (w przypadku praktyk dodatkowych),
• Oryginał porozumienia o współpracy.

Uczelnie zwykle wymagają tych dokumentów do zaliczenia przedmiotu lub przyznania oceny końcowej. Ocena ta trafia do systemu, a często także do suplementu do dyplomu.

Praktyki zawodowe do uprawnień budowlanych – formalności i obowiązki podatkowe

Zdobycie uprawnień budowlanych to marzenie wielu młodych inżynierów, którzy chcą stanąć na własnych nogach w branży. Zanim jednak zostaniesz pełnoprawnym kierownikiem budowy lub projektantem z podpisem pod decyzjami technicznymi, musisz przejść przez jeden z najważniejszych etapów: praktykę zawodową. To nie tylko czas nauki i zbierania doświadczenia, ale też moment, w którym warto zadać sobie pytanie: czy z praktyk trzeba się rozliczać?

W tej sekcji wyjaśniamy wszystkie formalności oraz obowiązki podatkowe związane z praktykami do uprawnień budowlanych – krok po kroku i bez niepotrzebnych uproszczeń.

Dokumentowanie praktyki zawodowej – zasady od A do Z

Zacznijmy od podstaw. Każdy kandydat ubiegający się o uprawnienia budowlane musi udokumentować praktykę zgodnie z obowiązującymi przepisami. Po 25 września 2014 roku uproszczono procedurę – nie ma już obowiązku rejestrowania praktyki w izbie inżynierów. Wystarczy przygotować odpowiednie dokumenty:

• Oświadczenie o odbyciu praktyki zawodowej (według wzoru z rozporządzenia),
• Zbiorcze zestawienie praktyki zawodowej – z wyszczególnieniem:
  • rodzaju obiektów,
  • wykonywanych czynności (np. nadzór, kosztorysowanie, projektowanie),
  • lokalizacji i dat,
  • danych inwestora i pełnionej funkcji (np. asystent kierownika budowy).

Oba dokumenty musi podpisać opiekun praktyki, a Ty – jako praktykant – odpowiadasz za kompletność i prawidłowość informacji.

Jeśli praktykę odbywałeś przed 25.09.2014 r., potrzebna jest książka praktyk zawodowych z odpowiednimi wpisami i rejestracją w izbie.

W przypadku praktyki za granicą konieczne będzie zaświadczenie wydane przez kierownika jednostki, potwierdzające czas i zakres praktyki.

Rozliczanie czasu praktyki – tygodnie, a nie dni

W dokumentacji dla komisji kwalifikacyjnej nie liczy się każdy dzień – praktykę rozlicza się w tygodniach pracy:

• 1 tydzień = 5 dni roboczych po 8 godzin = 40 godzin,
• 1 rok praktyki = 52 tygodnie,
• Dotyczy to każdej formy zatrudnienia – czy to umowa o pracę, zlecenie, dzieło, czy działalność gospodarcza.

Jeśli jesteś zatrudniony na innych zasadach (np. nieregularne godziny lub projekt krótkoterminowy), musisz w zestawieniu dokładnie opisać:

• czas pracy tygodniowo,
• okres obowiązywania umowy,
• pełnioną funkcję i zadania.

Zakres czynności – co i jak trzeba opisać

To właśnie tu wielu kandydatów popełnia błędy. Dokumenty praktyki muszą zawierać precyzyjne opisy Twoich działań na budowie lub w biurze projektowym:

• Funkcja techniczna – np. asystent projektanta, pomocnik kierownika robót.
• Rodzaj obiektów – domy jednorodzinne, hale przemysłowe, budynki użyteczności publicznej.
• Zakres czynności – od pomiarów, przez kosztorysy, po prowadzenie dziennika budowy.
• Daty i lokalizacje – praktyka musi być ciągła i dobrze udokumentowana.
• Ocena opiekuna praktyki – nie tylko „zaliczone”, ale też ocena wiedzy teoretycznej i praktycznej.

Praktyki a obowiązki podatkowe – kiedy i jak się rozliczyć?

I teraz najważniejsze – czy z praktyk trzeba się rozliczać? Tak, jeśli praktyka jest płatna. A to w branży budowlanej jest coraz częstsze – firmy nie chcą inwestować czasu i zasobów za darmo. Oto kluczowe informacje:

Praktyki płatne:

• Wynagrodzenie podlega opodatkowaniu – niezależnie od tego, czy jesteś zatrudniony na umowę zlecenie, umowę o pracę, czy prowadzisz działalność.
• Jeśli pracujesz na zlecenie lub etacie, pracodawca wystawia PIT-11 do końca lutego następnego roku.
• Ty, jako praktykant, masz obowiązek złożyć roczne zeznanie PIT-37 lub PIT-36 – zależnie od sytuacji.
• Możesz skorzystać z ulg, np.:
  • ulga dla młodych (do 26. roku życia, limit 85 528 zł),
  • ulga na dzieci,
  • wspólne rozliczenie z małżonkiem,
  • status osoby samotnie wychowującej dziecko.

Praktyki bezpłatne:

• Nie podlegają opodatkowaniu, więc nie musisz składać deklaracji do urzędu skarbowego,
• Mimo to, musisz je formalnie udokumentować – dla celów kwalifikacyjnych.

Jak złożyć zeznanie PIT?

Jeśli otrzymałeś PIT-11, przygotuj:

• formularz PIT-37 lub PIT-36 (jeśli masz dochody z działalności),
• dane z umowy i wypłat,
• informacje o ulgach i preferencjach podatkowych.

Możesz złożyć zeznanie:

• tradycyjnie – druk papierowy do urzędu skarbowego,
• online – przez e-PIT, albo programy jak PITax.pl dla Windows.

Warto to zrobić nawet wtedy, gdy nie masz obowiązku – jeśli chcesz uzyskać zwrot nadpłaconego podatku, uruchamia się to tylko po złożeniu deklaracji.

Praktyki absolwenckie – czy trzeba się z nich rozliczać, jeśli są płatne?

Choć praktyki absolwenckie wciąż bywają niedoceniane, coraz więcej absolwentów uczelni technicznych – w tym kierunków budowlanych – traktuje je jako przepustkę do pierwszej pracy lub zdobycia realnego doświadczenia na budowie. Ale pojawia się ważne pytanie: czy z praktyk trzeba się rozliczać, jeśli są płatne? Odpowiedź zależy od kilku czynników – w tym wieku praktykanta, formy prawnej praktyki i wysokości wynagrodzenia. Poniżej rozkładamy temat na czynniki pierwsze.

Czym jest praktyka absolwencka?

Zgodnie z ustawą o praktykach absolwenckich, to szczególna forma praktyki, przeznaczona dla osób, które:

• ukończyły co najmniej szkołę podstawową,
• nie ukończyły jeszcze 30. roku życia w dniu rozpoczęcia praktyki.

Taka praktyka trwa maksymalnie 3 miesiące, może być odpłatna lub bezpłatna, i odbywa się na podstawie odrębnej umowy cywilnoprawnej, która nie jest ani umową o pracę, ani zleceniem, ani dziełem.

W praktyce – dosłownie i w przenośni – oznacza to elastyczność i niski próg wejścia, ale również konkretne obowiązki podatkowe, jeśli pojawi się wynagrodzenie.

Kiedy praktyka absolwencka podlega opodatkowaniu?

Osoby do 26. roku życia

Jeśli praktykant:

• nie ukończył 26 lat,
• nie przekroczył limitu przychodów z ulgi dla młodych (85 528 zł rocznie),
• i praktyka została zawarta na zasadach zgodnych z polską ustawą o praktykach absolwenckich,

to przychód z praktyki jest zwolniony z podatku dochodowego. Oznacza to, że:

• pracodawca nie pobiera zaliczki na podatek,
• praktykant nie musi wykazywać tych dochodów w PIT,
• nie musi składać zeznania podatkowego, o ile nie ma innych źródeł dochodu lub nie rezygnuje ze zwolnienia.

Ale uwaga – jeśli student ma inne dochody (np. z umowy zlecenia) lub chce skorzystać z rozliczenia z małżonkiem, wtedy może być konieczne złożenie PIT-37 lub PIT-36.

Osoby powyżej 26. roku życia

Tu sytuacja wygląda inaczej. Przychody z praktyki absolwenckiej:

• podlegają opodatkowaniu jako „inne źródła” (zgodnie z art. 20 ustawy o PIT),
• nie korzystają z kosztów uzyskania przychodu ani kwoty zmniejszającej podatek,
• są opodatkowane stawką 12% już na etapie wypłaty.

W tym przypadku:

• pracodawca wystawia PIT-11,
• praktykant musi złożyć zeznanie roczne PIT-37,
• dochód z praktyki należy ująć w rubryce „inne źródła przychodów”.

Przykład:
Jeśli absolwent powyżej 26 lat uzyskał 2 500 zł brutto miesięcznie (łącznie 7 500 zł za 3 miesiące), to zapłaci 12% podatku (900 zł), a reszta trafi na konto. W lutym otrzyma PIT-11, a w kwietniu – złoży PIT-37.

Co z ZUS-em? Składek brak

Płatna praktyka absolwencka nie powoduje powstania tytułu do ubezpieczeń społecznych ani zdrowotnych. Oznacza to, że:

• nie opłacasz ZUS-u,
• nie zgłaszasz się do ubezpieczenia zdrowotnego,
• pracodawca nie odprowadza żadnych składek.

To dobra wiadomość dla praktykanta, ale warto pamiętać, że brak składek = brak ubezpieczenia, więc warto we własnym zakresie zadbać o NNW lub polisę zdrowotną.

Jak rozliczyć płatne praktyki absolwenckie?

Jeśli należysz do grona osób, które muszą rozliczyć przychód z praktyki (bo ukończyłeś 26 lat albo przekroczyłeś limit 85 528 zł), przejdź przez następujące kroki:

1. Sprawdź, czy otrzymałeś PIT-11 – powinien trafić do Ciebie do końca lutego.
2. Przygotuj zeznanie podatkowe – zazwyczaj formularz PIT-37, chyba że masz inne dochody, np. z działalności (wtedy PIT-36).
3. Wpisz dochód jako „inne źródła” – znajdziesz odpowiednią rubrykę w formularzu.
4. Złóż zeznanie do urzędu skarbowego:
   • tradycyjnie (papierowo),
   • lub drogą elektroniczną, np. przez e-PIT lub program PITax.pl dla Windows.
5. Jeśli nie korzystasz z ulg i nie masz nadpłaty, raczej nie otrzymasz zwrotu. Ale jeśli nadpłaciłeś zaliczkę – możesz uzyskać zwrot nadpłaconego podatku.

Praktyki zawodowe w szkole średniej – jak wygląda rozliczenie podatkowe?

W dzisiejszej budowlance – i nie tylko – nie da się wejść na rynek pracy z marszu. Nawet uczniowie techników czy szkół branżowych muszą przejść przez praktyki zawodowe, które stanowią obowiązkowy element edukacji. Ich celem jest zdobycie pierwszego doświadczenia w realnych warunkach – na budowie, w warsztacie, w firmie wykonawczej. Ale skoro za praktykę można dostać wynagrodzenie, to rodzi się pytanie: czy z praktyk trzeba się rozliczać?

Sprawa nie jest oczywista, bo zależy od kilku zmiennych – wieku ucznia, rodzaju umowy, wysokości dochodu i tego, czy przekroczono określone limity zwolnienia. Przyjrzyjmy się temu bliżej.

Czym są praktyki zawodowe w szkole średniej?

Praktyki zawodowe w szkołach średnich – zwłaszcza w technikach i szkołach branżowych – są obowiązkowe i regulowane przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Zwykle biorą w nich udział uczniowie w wieku 16–18 lat.

Odbywają się:

• w trakcie roku szkolnego lub wakacji,
• najczęściej w zakładach produkcyjnych, firmach budowlanych, warsztatach lub gospodarstwach,
• w wymiarze i zakresie zgodnym z podstawą programową.

Czy praktyki w szkole średniej są płatne?

W większości przypadków – tak. Wynika to z przepisów dotyczących nauki zawodu. Wynagrodzenie dla ucznia-praktykanta uzależnione jest od roku nauki i stanowi procent przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej:

Dla uczniów szkół branżowych stawki mogą być niższe – od 4% do 6%. Wypłat dokonuje firma lub pracodawca, który przyjął ucznia na praktykę. Wynagrodzenie to – choć stosunkowo niskie – może wiązać się z koniecznością rozliczenia podatkowego praktyk.

Rozliczenie podatkowe praktyk zawodowych – kiedy trzeba to zrobić?

Rozliczenie zależy przede wszystkim od wysokości przychodu i rodzaju zawartej umowy.

🔸 Zwolnienie z obowiązku rozliczenia

Jeśli łączna wartość wynagrodzenia i świadczeń z tytułu praktyk nie przekroczyła 2 280 zł rocznie, to:

• dochód jest zwolniony z opodatkowania,
• uczeń nie musi składać deklaracji PIT,
• pracodawca nie wystawia PIT-11.

W praktyce oznacza to, że zdecydowana większość uczniów klas I–II technikum lub szkoły branżowej nie będzie musiała się rozliczać – ich przychody rzadko przekraczają ten limit.

🔸 Przekroczenie limitu – konieczność rozliczenia

Jeśli jednak wynagrodzenie przekroczy 2 280 zł rocznie, pojawia się obowiązek:

• rozliczenia podatkowego w PIT-37 (lub PIT-36 – jeśli były inne źródła dochodu),
• wykazania dochodu na podstawie PIT-11 otrzymanego od firmy,
• złożenia zeznania rocznego do urzędu skarbowego – papierowo lub online przez e-PIT.

W takiej sytuacji mówimy o uczniu, który np. przez kilka miesięcy pracował w firmie budowlanej na podstawie umowy zlecenia lub umowy o pracę młodocianego pracownika.

Jaka umowa = jaki obowiązek?

Czy uczeń musi składać PIT, jeśli jest niepełnoletni?

Tak – wiek nie zwalnia z obowiązku podatkowego. Jeżeli uczeń uzyskał przychód, który przekracza limit zwolnienia z opodatkowania, musi złożyć zeznanie PIT-37. W przypadku osób niepełnoletnich:

• zeznanie może złożyć rodzic lub opiekun prawny w imieniu ucznia,
• rodzic może też uwzględnić przychód dziecka w swoim zeznaniu, np. korzystając z ulg na dzieci lub rozliczenia wspólnego,
• warto to skonsultować z księgowym – żeby nie stracić przysługujących ulg lub nie popełnić błędów.

Co z ubezpieczeniem i stażem pracy?

To istotne pytanie dla wielu młodych osób planujących karierę w budownictwie. Praktyki zawodowe w szkołach średnich:

• nie podlegają składkom ZUS, jeśli są częścią programu nauczania,
• nie wliczają się do stażu pracy, jeśli nie są realizowane na podstawie umowy o pracę.

Jeśli jednak zawarto umowę o pracę z młodocianym, taka praktyka:

• podlega pełnemu oskładkowaniu,
• wlicza się do lat pracy i może mieć znaczenie przy wyliczaniu emerytury w przyszłości.

Dokumentacja – co warto przechować?

Uczeń, który odbywał praktykę zawodową, powinien zadbać o:

• zaświadczenie o odbyciu praktyk – wymagane przez szkołę i przy rekrutacjach,
• PIT-11 – jeśli został wystawiony przez pracodawcę,
• umowę lub porozumienie o praktykach,
• potwierdzenia wypłat, jeśli były realizowane bezpośrednio.

Wszystkie te dokumenty mogą się przydać nie tylko w kontekście rozliczenia podatkowego, ale także przy dalszym kształceniu lub ubieganiu się o zatrudnienie.

Czy praktyki trzeba zgłaszać do urzędu skarbowego?

Kiedy kończy się teoria, a zaczyna praktyka – pojawiają się nie tylko pierwsze doświadczenia zawodowe, ale i… pierwsze obowiązki podatkowe. Niezależnie od tego, czy praktykujesz w administracji publicznej, firmie prywatnej, czy fundacji, musisz wiedzieć jedno: jeśli otrzymałeś wynagrodzenie – urzędowi skarbowemu to nie umknie. Ale czy zawsze trzeba coś zgłaszać? I jak to wygląda w praktyce? Sprawdźmy.

Czy praktyki trzeba wykazać w PIT?

Odpowiedź zależy od tego, czy praktyki były płatne, a jeśli tak – czy Twoje wynagrodzenie przekroczyło obowiązujące limity zwolnień podatkowych.

Praktyki płatne – kiedy trzeba wykazać dochód?

Jeśli za praktyki otrzymałeś wynagrodzenie i:

• przekroczyłeś limit 2 280 zł (świadczenia od uczelni),
• przekroczyłeś limit 85 528 zł (ulga dla młodych, do 26. roku życia),

to masz obowiązek wykazać dochód w PIT-37 (lub PIT-36, jeśli miałeś inne źródła przychodu).

Praktyki bezpłatne – nie wykazujesz ich w PIT

Jeśli nie otrzymałeś żadnego wynagrodzenia, nie musisz nic wykazywać w rocznym zeznaniu podatkowym. Dotyczy to zarówno praktyk studenckich, uczniowskich, jak i absolwenckich – o ile były całkowicie nieodpłatne.

Dochody z praktyk a PIT-37 – jak to wygląda w praktyce?

Formularz PIT-37 to najczęściej wybierana forma rozliczenia dla osób, które:

• pracowały na podstawie umowy zlecenia, umowy o pracę,
• odbywały praktyki absolwenckie,
• otrzymały świadczenia z uczelni (stypendia, wynagrodzenie za praktyki).

Jak wygląda proces rozliczenia?

1. Otrzymujesz od firmy/uczelni PIT-11, w którym wykazane są przychody – opodatkowane lub objęte ulgą.
2. Sprawdzasz, czy przekroczyłeś limity:
   • 2 280 zł od uczelni,
   • 85 528 zł ulgi dla młodych.
3. Jeśli tak – wypełniasz PIT-37 i wpisujesz nadwyżkę.
4. Składasz zeznanie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym – online (e-PIT) lub papierowo.

Przykład: Student otrzymał 3 000 zł za praktyki od uczelni. Limit to 2 280 zł. Nadwyżka 720 zł musi zostać wykazana w PIT-37 jako dochód do opodatkowania.

Czy praktyki trzeba zgłaszać do urzędu skarbowego, jeśli były bezpłatne?

Nie. Jeśli praktyka była bezpłatna – niezależnie od tego, czy miała miejsce w firmie prywatnej, urzędzie czy organizacji non-profit – nie trzeba jej zgłaszać do urzędu skarbowego.

Dotyczy to:

• praktyk studenckich i uczniowskich,
• praktyk absolwenckich bez wynagrodzenia,
• praktyk w administracji publicznej i fundacjach.

W takich przypadkach:

• nie powstaje obowiązek podatkowy,
• pracodawca nie wystawia PIT-11,
• praktykant nie składa deklaracji PIT.

Wystarczy, że firma lub instytucja wystawi zaświadczenie o odbyciu praktyk, które posłuży do zaliczenia zajęć na uczelni lub w szkole.

Rozliczenie podatku z praktyk – kiedy i jak to zrobić poprawnie?

Kiedy?

• Gdy dochód z praktyk przekroczył limit zwolnienia (2 280 zł lub 85 528 zł),
• Gdy nie przysługuje Ci żadna ulga (np. masz ponad 26 lat),
• Gdy chcesz odzyskać nadpłacony podatek (np. przy umowie zlecenia pobrano zaliczkę, ale dochód nie przekroczył limitu).

Jak krok po kroku?

1. Zbierz dokumenty – najważniejszy to PIT-11.
2. Sprawdź przysługujące zwolnienia – ulga dla młodych, zwolnienie dla stypendiów uczelnianych.
3. Wypełnij PIT-37:
   • uwzględnij kwoty przychodu, pobranych zaliczek, ulg,
   • skorzystaj z programu e-PIT, PITax.pl dla Windows lub zrób to ręcznie.
4. Złóż deklarację do końca kwietnia – elektronicznie lub papierowo.
5. Zachowaj kopię zeznania i PIT-11 – mogą być potrzebne np. przy korekcie.

Wskazówki:

• Jeśli nie otrzymałeś PIT-11, a miałeś dochód – i tak musisz go wykazać.
• Możesz rozliczyć się wspólnie z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko, jeśli spełniasz warunki.
• Praktyki zagraniczne? Dochód wykazujesz w PIT-36 z załącznikiem PIT/ZG.

Konsekwencje braku rozliczenia:

• Odsetki za zwłokę,
• mandat skarbowy,
• w skrajnych przypadkach – postępowanie egzekucyjne.

Jak rozliczyć praktyki w zeznaniu podatkowym krok po kroku?

Wydaje się proste – odbyłeś praktykę, dostałeś wynagrodzenie, temat zamknięty. Ale jeśli chcesz uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek od urzędu skarbowego, musisz zadać sobie kluczowe pytanie: czy z praktyk trzeba się rozliczać? Jeśli praktyka była płatna – odpowiedź brzmi: tak. Poniżej pokazujemy, jak rozliczyć praktyki na umowie zlecenie lub dzieło, krok po kroku, bez stresu i zbędnych komplikacji.

Jak rozliczyć praktyki na umowie zlecenie lub dzieło?

1. Ustal, na jakiej podstawie była zawarta umowa

Na praktykach najczęściej spotykane są dwie formy zatrudnienia cywilnoprawnego:

• Umowa zlecenie – np. na określoną liczbę godzin,
• Umowa o dzieło – gdy rezultat pracy jest z góry określony (np. raport, projekt techniczny).

Znajomość rodzaju umowy jest kluczowa – wpływa nie tylko na składki ZUS, ale i na sposób ujęcia przychodów w PIT.

2. Sprawdź, czy przysługuje Ci zwolnienie podatkowe

• Osoby do 26. roku życia mogą korzystać z ulgi dla młodych – dochód z umowy zlecenia lub praktyki absolwenckiej do kwoty 85 528 zł rocznie jest zwolniony z podatku.
  • Jeśli nie przekroczyłeś limitu i nie masz innych dochodów – nie musisz składać PIT, chyba że chcesz odzyskać pobraną zaliczkę.
• Po ukończeniu 26 lat – każda złotówka z wynagrodzenia podlega opodatkowaniu według skali:
  • 12% do 120 000 zł,
  • 32% powyżej tej kwoty.

Możesz skorzystać z kwoty wolnej od podatku (30 000 zł rocznie) i złożyć PIT-2, aby płatnik pomniejszał zaliczki już w trakcie roku.

3. Odbierz od zleceniodawcy PIT-11

Do końca lutego następnego roku podatkowego (czyli do 28 lutego 2025 r. za rok 2024), firma lub instytucja ma obowiązek wystawić Ci PIT-11. Zawiera on:

• wysokość uzyskanego przychodu z praktyk,
• pobrane zaliczki na podatek dochodowy,
• odprowadzone składki ZUS (jeśli dotyczy).

4. Wypełnij odpowiednie zeznanie podatkowe

Najczęściej będzie to formularz PIT-37 – stosowany przy umowach zlecenia lub dzieło, o ile nie prowadzisz działalności gospodarczej.

W formularzu:

• dochód z umowy zlecenia wpisujesz jako działalność wykonywaną osobiście,
• umowę o dzieło (z prawami autorskimi) wpisujesz jako prawa majątkowe,
• uwzględnij:
  • koszty uzyskania przychodu (standardowo 20%, chyba że udokumentujesz wyższe),
  • składki ZUS (jeśli były pobrane).

5. Złóż deklarację PIT do urzędu skarbowego

Masz czas do 30 kwietnia 2025 roku (za 2024 r.). Zeznanie możesz złożyć:

• elektronicznie – przez Twój e-PIT, e-Deklaracje lub np. PITax.pl dla Windows,
• papierowo – w urzędzie skarbowym lub wysyłając pocztą.

Jeśli otrzymasz zwrot nadpłaconego podatku, środki trafią na Twój rachunek bankowy w ciągu 45 dni od elektronicznego złożenia PIT.

6. Dodatkowe wskazówki praktyczne

• Jeśli nie otrzymałeś PIT-11 (np. z powodu błędu lub zmiany adresu e-mail) – masz obowiązek rozliczyć dochód samodzielnie, na podstawie wypłat i umowy.
• Możesz rozliczyć się:
  • indywidualnie,
  • z małżonkiem – jeśli spełniacie warunki wspólnego rozliczenia,
  • jako osoba samotnie wychowująca dziecko – co daje dodatkowe ulgi.
• Niepełnoletni praktykanci – składają PIT na własne nazwisko (nawet jeśli są uczniami szkół średnich).

7. Jak to wygląda przy rozliczaniu praktyki zawodowej?

Praktyki odbywane na podstawie umowy zlecenia lub dzieło mogą być zaliczane do praktyki zawodowej (np. do uprawnień budowlanych). Kluczowe jest jednak to, aby:

• w umowie był jasno określony czas pracy lub zakres obowiązków,
• czas był liczony jako: do 8 godzin dziennie, 40 godzin tygodniowo, 176 godzin miesięcznie,
• jeśli praktyka była krótsza, czas rozlicza się proporcjonalnie.

Jak rozliczyć praktyki w PIT za 2024 rok?

Rok 2024 był Twoim pierwszym zetknięciem z zawodowym światem? Świetnie. Teraz czas na kolejny krok: rozliczenie się z fiskusem. Brzmi groźnie? Spokojnie – jeśli trzymasz się kroków opisanych poniżej, wszystko pójdzie gładko. Pamiętaj tylko: czy z praktyk trzeba się rozliczać? Tak – jeśli otrzymałeś za nie wynagrodzenie i przekroczyłeś określony próg dochodu.

Krok 1: Sprawdź, czy musisz się rozliczyć

Rozliczenie praktyk w PIT za 2024 rok będzie konieczne, jeżeli:

• Przekroczyłeś limit 2 280 zł – dotyczy to świadczeń z uczelni za praktyki studenckie,
• Przekroczyłeś limit 85 528 zł – jeśli masz mniej niż 26 lat i korzystasz z ulgi dla młodych (dotyczy m.in. umów zlecenia, dzieło, praktyk absolwenckich),
• Nie korzystasz z żadnej ulgi, a otrzymałeś jakiekolwiek wynagrodzenie.

Jeśli którykolwiek z powyższych punktów Cię dotyczy – masz obowiązek złożyć zeznanie podatkowe.

Krok 2: Odbierz dokument PIT-11

Każda instytucja, która wypłacała Ci wynagrodzenie z tytułu praktyk (firma, uczelnia, urząd), ma obowiązek wystawić Ci PIT-11 do końca lutego 2025 roku. To właśnie z tego dokumentu przepiszesz kwoty do deklaracji podatkowej.

PIT-11 zawiera:

• wysokość przychodu,
• pobrane zaliczki na podatek dochodowy,
• ewentualne składki ZUS.

Krok 3: Wypełnij odpowiedni formularz PIT

W większości przypadków będzie to PIT-37, czyli formularz dla osób uzyskujących dochody za pośrednictwem płatnika (pracodawcy, zleceniodawcy, uczelni).

Inne przypadki:

• PIT-36 – jeśli miałeś również dochody z zagranicy lub działalności gospodarczej,
• PIT-28 – jeśli rozliczasz się ryczałtem.

Krok 4: Wprowadź dane z PIT-11 do PIT-37

• Przepisz kwoty przychodów, pobranych zaliczek i składek do odpowiednich rubryk.
• Jeśli przysługuje Ci ulga dla młodych, a nie przekroczyłeś limitu – wskaż dochód w rubrykach dotyczących przychodów zwolnionych z opodatkowania.
• Jeśli limit został przekroczony – nadwyżkę opodatkuj zgodnie z obowiązującą skalą (12% lub 32%).

Krok 5: Złóż deklarację do urzędu skarbowego

Masz czas od 15 lutego do 30 kwietnia 2025 roku.

Zeznanie możesz złożyć:

• online – przez e-PIT, e-Deklaracje lub w programie np. PITax.pl dla Windows,
• papierowo – bezpośrednio w urzędzie skarbowym lub pocztą.

Krok 6: Zachowaj kopie dokumentów

Zapisz:

• kopię złożonego PIT-37,
• PIT-11,
• umowy i potwierdzenia przelewów.

Może się to przydać przy ewentualnej korekcie, kontroli albo przy ubieganiu się o zwrot nadpłaconego podatku.

Jakie dokumenty do rozliczenia praktyk należy przygotować?

Żeby poprawnie rozliczyć się z praktyk, potrzebujesz nie tylko deklaracji PIT, ale także pełnego zestawu dokumentów, które potwierdzają, że rzeczywiście uzyskałeś (lub nie uzyskałeś) dochód z praktyk.

Lista niezbędnych dokumentów:

1. PIT-11 – najważniejszy dokument, wystawiany przez:
   • firmę,
   • uczelnię,
   • urząd,
   • organizację non-profit.
     Zawiera szczegóły dotyczące przychodów, zaliczek i składek.
2. Umowa o praktykę / umowa o dzieło / umowa zlecenie / umowa o pracę
   – potwierdza formę zatrudnienia i źródło przychodu.
3. Potwierdzenia wypłaty wynagrodzenia – szczególnie ważne, jeśli:
   • nie otrzymałeś PIT-11,
   • masz wątpliwości co do wysokości przychodu.
     Mogą to być:
   • wyciągi z konta,
   • listy płac,
   • potwierdzenia przelewów.
4. Dokumenty potwierdzające inne źródła dochodu – np. stypendia, granty, prace dodatkowe.
5. Formularz PIT-37 / PIT-36 / PIT-36L / PIT-28 – zależnie od formy zatrudnienia i źródła przychodów.
6. Dokumenty uczelniane/formalne – potrzebne również do rozliczenia praktyki na uczelni:
   • sprawozdanie z praktyk,
   • formularz oceny końcowej,
   • opinia lub zaświadczenie od pracodawcy,
   • porozumienie o praktyce.

Dodatkowe wskazówki:

• Sprawdź dokładność danych – błędne kwoty, NIP lub PESEL mogą opóźnić rozliczenie.
• Jeśli nie otrzymałeś PIT-11, masz obowiązek samodzielnie wykazać przychód na podstawie własnych dokumentów.
• Praktyki zagraniczne? Potrzebujesz dokumentów potwierdzających uzyskane dochody za granicą. Wtedy rozliczasz się w PIT-36 z załącznikiem PIT/ZG.

Czy trzeba złożyć zeznanie, jeśli praktyki były jedynym źródłem dochodu?

To pytanie pojawia się co roku wśród tysięcy praktykantów – od uczniów techników po młodych absolwentów uczelni. Odpowiedź brzmi: to zależy od formy praktyki, wieku i wysokości wynagrodzenia. Przyjrzyjmy się dokładnie trzem scenariuszom.

1. Praktyki były płatne i podlegały opodatkowaniu

Jeśli dostałeś wynagrodzenie z praktyki (np. na podstawie umowy zlecenia, dzieła, umowy o pracę czy praktyki absolwenckiej), a nie mieścisz się w ramach ustawowych ulg – masz obowiązek złożenia zeznania podatkowego. I to nawet wtedy, gdy zarobiłeś 50 zł, 500 zł czy 5 000 zł.

Przepisy są jasne:

„Każdy dochód podlegający opodatkowaniu, niezależnie od jego wysokości, nakłada obowiązek rozliczenia się z urzędem skarbowym.”

Zatem: praktyki płatne = obowiązek złożenia PIT, nawet jeśli to jedyne źródło dochodu.

2. Praktyki były płatne, ale korzystasz z ulgi dla młodych

Jeśli:

• nie ukończyłeś 26 lat,
• a Twoje dochody z praktyk mieszczą się w limicie 85 528 zł rocznie,
  to prawdopodobnie nie musisz składać PIT, pod warunkiem że nie chcesz:
• odzyskać nadpłaconego podatku,
• rozliczyć się wspólnie z małżonkiem,
• skorzystać z ulg (np. na dzieci, rehabilitacyjnej),
• potwierdzić dochodu np. do kredytu czy stypendium.

Ważne: mimo że nie musisz składać deklaracji, pracodawca i tak wystawi PIT-11 i prześle go do urzędu skarbowego.

3. Praktyki były bezpłatne lub całkowicie zwolnione z podatku

Jeśli:

• praktyka była nieodpłatna,
• dochód nie przekroczył progu 2 280 zł (np. z uczelni),
• nie korzystałeś z innych źródeł dochodu,
  to nie masz obowiązku składania PIT.

Zwrot podatku z praktyk – kiedy się należy i jak go uzyskać?

Z pozoru 200–300 zł miesięcznie za praktykę może wydawać się drobnostką. Ale jeśli przez cały rok Twoje wynagrodzenie było opodatkowane, a przysługuje Ci ulga lub zwolnienie z podatku, to po złożeniu PIT możesz odzyskać część pieniędzy.

Kiedy przysługuje zwrot podatku?

Najczęstsze sytuacje:

• Miałeś mniej niż 26 lat, ale nie złożyłeś oświadczenia o uldze dla młodych → płatnik pobierał zaliczki, mimo że nie powinien.
• Dochód z praktyk przekroczył limit zwolnienia z uczelni (2 280 zł), ale pobrano zbyt wysokie zaliczki.
• Zastosowałeś inne ulgi podatkowe (np. na dzieci, dla osoby samotnie wychowującej dziecko).
• Złożyłeś PIT-2, ale i tak zapłaciłeś więcej niż powinieneś.

W każdej z tych sytuacji możesz odzyskać nadpłacony podatek – o ile złożysz zeznanie PIT.

Jak uzyskać zwrot podatku – krok po kroku:

1. Zbierz dokumenty
   • PIT-11 od pracodawcy/zleceniodawcy/uczelni.
   • Umowa, potwierdzenia przelewów (jeśli nie masz PIT-11).
2. Wypełnij PIT-37
   • Wpisz przychody z praktyk w odpowiednie rubryki.
   • Zastosuj ulgi – ulga dla młodych (do 85 528 zł), ulga na dzieci, kwota wolna od podatku itd.
3. Złóż deklarację do urzędu skarbowego
   • Do 30 kwietnia 2025 r.
   • Elektronicznie (e-PIT, e-Deklaracje) lub papierowo.
4. Czekaj na zwrot
   • 45 dni w przypadku e-PIT,
   • do 3 miesięcy przy deklaracjach papierowych.
5. Pieniądze trafią na konto (jeśli je wskażesz) albo przekazem pocztowym.

Czy z praktyk trzeba się rozliczać, jeśli są bezpłatne lub wykonywane w ramach wolontariatu?

Praktyki bezpłatne a rozliczenie – co mówi prawo?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, praktyki bezpłatne nie generują obowiązku podatkowego. Nie ma znaczenia, czy mowa o praktykach:

• studenckich,
• absolwenckich,
• uczniowskich,
• czy odbywanych w formie wolontariatu w organizacjach non-profit lub administracji publicznej.

Nie otrzymałeś wynagrodzenia = nie uzyskałeś przychodu = nie musisz się rozliczać z podatku.

Prawo jasno określa:

• brak wypłaty = brak przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,
• brak przychodu = brak obowiązku składania deklaracji PIT, brak PIT-11, brak obowiązku rozliczenia podatkowego.

Organizacja, firma lub urząd, który przyjął Cię na bezpłatną praktykę, nie zgłasza tego faktu do urzędu skarbowego ani do ZUS. Twoim jedynym obowiązkiem jest uzyskanie zaświadczenia o odbyciu praktyki – dokumentu potrzebnego na uczelnię, do szkoły lub jako potwierdzenie doświadczenia zawodowego.

Czy z praktyk trzeba się rozliczać, jeśli nie otrzymało się wynagrodzenia?

Nie, nie trzeba. Jeśli nie otrzymałeś zapłaty za praktyki, nie musisz:

• wykazywać ich w rocznym zeznaniu podatkowym PIT-37 ani PIT-36,
• składać deklaracji podatkowej,
• ani też kontaktować się z urzędem skarbowym w tej sprawie.

To dotyczy zarówno:

• praktyk w ramach uczelni lub szkoły,
• wolontariatu w fundacjach i stowarzyszeniach,
• jak i praktyk absolwenckich – pod warunkiem, że były całkowicie bezpłatne.

Przykład:

Ania odbyła bezpłatną praktykę w urzędzie gminy. Nie podpisała umowy zlecenia, nie otrzymała wynagrodzenia. Urząd wystawił tylko zaświadczenie o odbyciu praktyki. Ania nie musi się rozliczać z fiskusem i nie składa PIT.

Zwolnienie podatkowe praktyk – kto i kiedy może z niego skorzystać?

Uwaga: zwolnienia podatkowe dotyczą tylko praktyk płatnych. Nie mają zastosowania do praktyk bezpłatnych, bo tam w ogóle nie ma przychodu do opodatkowania.

Ale jeśli:

• praktyka była płatna,
• a Ty mieścisz się w określonych ramach prawnych, to możesz skorzystać z ulg, dzięki którym nie zapłacisz ani złotówki podatku.

Najważniejsze zwolnienia podatkowe dla praktykantów:

Ulga dla młodych (PIT-0)

Dla osób, które:

• nie ukończyły 26. roku życia,
• mają dochody z: umowy o pracę, zlecenia, praktyki absolwenckiej lub stażu uczniowskiego,
• i nie przekroczyły rocznego limitu 85 528 zł brutto.

Zwolnienie dla studentów

Świadczenia otrzymywane od uczelni w związku z praktykami studenckimi są zwolnione z podatku do 2 280 zł rocznie. Przekroczenie tego limitu oznacza konieczność wykazania nadwyżki w PIT-37.

Praktyki absolwenckie

Jeśli:

• praktyka odbywała się na podstawie ustawy o praktykach absolwenckich,
• praktykant ma mniej niż 26 lat, to całe wynagrodzenie do 85 528 zł rocznie jest zwolnione z opodatkowania.

Czy z praktyk trzeba się rozliczać przed 26. rokiem życia?

Młode osoby, które dopiero zaczynają swoją przygodę z rynkiem pracy, bardzo często trafiają na praktyki – w ramach studiów, szkół branżowych czy na własną rękę. Jeśli masz mniej niż 26 lat i zastanawiasz się, czy z praktyk trzeba się rozliczać, to trafiłeś w dobre miejsce. Oto najnowsze informacje – konkretnie, jasno i po ludzku.

Rozliczenie praktyk a ulgi dla młodych – co się zmieniło w 2024 roku?

Ulga PIT dla młodych (tzw. „zerowy PIT”) nadal obowiązuje w 2024 roku bez większych zmian. Co to oznacza?

Jeśli:

• nie ukończyłeś 26 lat,
• i uzyskałeś przychód z tytułu:
  • umowy o pracę,
  • umowy zlecenia,
  • praktyki absolwenckiej (na podstawie ustawy),
  • stażu uczniowskiego,
  • zasiłku macierzyńskiego –
    to możesz nie płacić podatku dochodowego nawet przy dość wysokich zarobkach.

Co się nie zmieniło:

• Nie musisz składać żadnego oświadczenia, żeby ulga została zastosowana – jest automatyczna.
• Ale jeśli chcesz z niej zrezygnować (np. dla preferencyjnego rozliczenia z małżonkiem), musisz poinformować pracodawcę.

Czego ulga nie obejmuje:

• umów o dzieło,
• działalności gospodarczej,
• innych przychodów, które nie są wymienione w ustawie.

Rozliczenie praktyk do 26 roku życia – zasady i wyjątki

Podstawowa zasada jest prosta:
jeśli jesteś przed 26. urodzinami i Twoje praktyki objęte są ulgą – nie płacisz podatku (o ile nie przekroczyłeś limitu).

Ale uwaga – są wyjątki i ważne niuanse:

Co obejmuje zwolnienie:

• Wynagrodzenie z praktyk absolwenckich (na podstawie ustawy),
• Umowy zlecenia,
• Staż uczniowski,
• Zasiłek macierzyński (jeśli byłeś na takim świadczeniu).

Czego nie obejmuje:

• Umowa o dzieło – przychody z niej trzeba opodatkować, nawet jeśli masz mniej niż 26 lat.
• Przychody uzyskane po 26. urodzinach – niezależnie od rodzaju umowy, podlegają opodatkowaniu od dnia urodzin.

Przykład:

Jeśli Twoje urodziny przypadają 10 września 2024 r., a wypłatę za praktykę otrzymujesz 12 września – ta kwota już nie będzie objęta ulgą PIT. W tej sytuacji część przychodów będzie zwolniona z podatku (do 9 września), a reszta – opodatkowana.

Czy musisz składać PIT?

• Jeśli cały Twój przychód mieści się w uldze i pochodzi tylko z objętych źródeł, nie musisz składać PIT-37.
• Możesz go złożyć dobrowolnie, jeśli:
  • chcesz uzyskać zwrot nadpłaconego podatku,
  • korzystasz z innych ulg (np. ulga na dziecko),
  • rozliczasz się wspólnie z małżonkiem.

Limit dochodów z praktyk objętych ulgą PIT dla młodych

To jeden z kluczowych elementów. W 2024 roku limit zwolnienia z PIT dla młodych wynosi:

85 528 zł rocznie – to łączna kwota przychodów objętych ulgą.

Ważne informacje:

• Limit dotyczy wszystkich przychodów łącznie z różnych umów i źródeł, które podlegają uldze.
• Nie sumuje się z limitem drugiego małżonka.
• Nie przechodzi na kolejny rok – to limit roczny i indywidualny.
• Po przekroczeniu tej kwoty – nadwyżka podlega opodatkowaniu na ogólnych zasadach (12%, 32%).

Przykład:

Michał w 2024 roku zarobił:

• 50 000 zł z praktyk absolwenckich,
• 35 000 zł z umowy zlecenia.
  Razem to 85 000 zł – mieści się w limicie. Nie płaci podatku.
  Gdyby zarobił 90 000 zł – zapłaciłby podatek tylko od 4 472 zł nadwyżki.

Czy praktyki studenckie trzeba zgłaszać do ZUS?

Wielu studentów zastanawia się, czy praktyki, zwłaszcza te obowiązkowe, wiążą się z jakimikolwiek formalnościami wobec ZUS. Pytania typu „czy trzeba mieć ubezpieczenie?”, „czy uczelnia zgłasza praktyki do ZUS?”, „czy z praktyk trzeba się rozliczać z ZUS?” – padają bardzo często. Poniżej rozkładamy ten temat na czynniki pierwsze.

Praktyki a obowiązki wobec ZUS – kto odpowiada?

Zasada ogólna jest prosta:
Jeśli praktyka studencka trwa krócej niż 3 miesiące i jest bezpłatna lub odbywa się w ramach programu nauczania – nie podlega zgłoszeniu do ZUS.

Dlaczego? Bo nie ma tu stosunku pracy ani wypłaty wynagrodzenia w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniach społecznych.

Kto więc odpowiada za zgłoszenie praktykanta do ZUS?

To zależy od formy i długości praktyki:

Jeśli więc jesteś studentem na obowiązkowych praktykach, nie martw się – zgłoszenie do ZUS Cię nie dotyczy, chyba że praktyka odbywa się na podstawie umowy o pracę lub zlecenia.

Czy uczelnia zgłasza praktyki do ZUS?

Nie, uczelnia nie zgłasza praktyk studenckich do ZUS, o ile są to:

• praktyki obowiązkowe,
• odbywające się w ramach programu nauczania,
• trwające nie dłużej niż 3 miesiące,
• bezpłatne.

Uczelnia w takich przypadkach nie pełni roli płatnika składek i nie ma obowiązku zgłaszania studenta do systemu ubezpieczeń. Jedynym formalnym obowiązkiem uczelni jest zwykle:

• skierowanie na praktykę,
• zawarcie porozumienia z firmą,
• i wystawienie zaświadczenia po zakończeniu praktyk.

Jeśli jednak praktyka odbywa się na podstawie umowy o pracę (np. z młodocianym pracownikiem), to zgłoszenia do ZUS dokonuje już pracodawca.

Czy praktykant musi mieć ubezpieczenie?

Ubezpieczenie NNW (Następstw Nieszczęśliwych Wypadków)

To najważniejsze ubezpieczenie dla praktykanta.

• Obowiązkowe przy praktykach wynikających z programu nauczania.
• Zazwyczaj zapewniane przez uczelnia publiczna – na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z 1992 roku.
• Chroni praktykanta w razie wypadku – pokrywa leczenie, rehabilitację, a nawet odszkodowanie za uszczerbek na zdrowiu.
• W uczelniach prywatnych lub przy praktykach załatwianych samodzielnie – student może być zobowiązany do wykupienia NNW na własną rękę.

Brak NNW = samodzielne pokrycie kosztów leczenia, chyba że wypadek wynikał z winy pracodawcy.

Ubezpieczenie OC (Odpowiedzialność Cywilna)

• Nie jest obowiązkowe dla wszystkich.
• Może być wymagane przez pracodawcę, zwłaszcza przy praktykach:
  • w szpitalach,
  • laboratoriach,
  • warsztatach technicznych.
• Chroni przed koniecznością pokrycia szkód wyrządzonych osobom trzecim.

Ubezpieczenie zdrowotne i ZUS

Jeśli student nie ma innego ubezpieczenia zdrowotnego (np. z uczelni lub przez rodziców), może dobrowolnie się zgłosić do NFZ lub ZUS i samodzielnie opłacać składki.

Praktyki płatne a ZUS – co z umowami cywilnoprawnymi?

Wielu studentów i absolwentów rozpoczynających praktyki zawodowe podpisuje tzw. umowy cywilnoprawne – najczęściej umowę zlecenie, umowę o dzieło lub umowę o praktykę absolwencką. I tutaj pojawia się ważne pytanie: czy od takich umów trzeba odprowadzać składki do ZUS? Sprawa nie jest jednoznaczna – zależy od wieku, statusu studenta i rodzaju umowy. Sprawdź, co mówią przepisy.

Umowa zlecenie – ZUS czy nie? To zależy

Dla studentów i uczniów do 26. roku życia:

• Jeśli wykonujesz praktyki na podstawie umowy zlecenia, jesteś zwolniony z obowiązkowych składek ZUS.
• Pracodawca nie odprowadza składek na:
  • ubezpieczenie emerytalne (9,76%),
  • rentowe (1,5%),
  • chorobowe (2,45% – dobrowolne),
  • zdrowotne (9%).

Uwaga: To zwolnienie działa tylko, jeśli:

• nie ukończyłeś 26 lat,
• jesteś uczniem lub studentem w momencie podpisania umowy,
• nie pracujesz jednocześnie u tego samego pracodawcy na podstawie umowy o pracę.

Dla osób powyżej 26 lat lub niebędących studentami/uczniami:

• Umowa zlecenie jest w pełni oskładkowana.
• Pracodawca zgłasza Cię do ZUS i potrąca składki jak przy normalnym stosunku pracy.
• Oznacza to wyższe koszty dla pracodawcy i niższe wynagrodzenie netto dla Ciebie.

Umowa o dzieło – bez składek, ale nie bez formalności

Zasadniczo: Umowa o dzieło nie stanowi tytułu do ubezpieczeń społecznych ani zdrowotnych. Nie ważne, czy masz 19 czy 29 lat, jesteś studentem czy nie – składki ZUS się nie należą.

Ale! Od 2021 roku:

• Każda umowa o dzieło musi być zgłoszona do ZUS (formularz ZUS RUD).
• To jednak tylko rejestracja, nie oznacza obowiązku opłacania składek.

Wyjątek: Jeśli dzieło realizujesz dla swojego etatowego pracodawcy, umowa traktowana jest jak umowa o pracę – wtedy składki trzeba zapłacić.

Praktyki absolwenckie – brak składek ZUS bez względu na wiek

Umowa o praktykę absolwencką, nawet odpłatna:

• nie stanowi podstawy do objęcia ubezpieczeniem społecznym czy zdrowotnym,
• nie wymaga zgłoszenia do ZUS,
• nie wpływa na staż pracy ani na przyszłe świadczenia emerytalne.

Podatek dochodowy? Tak – tu obowiązują normalne zasady:

• 12% podatku dochodowego (chyba że korzystasz z ulgi PIT dla młodych).

Wpływ praktyk cywilnoprawnych na staż pracy i świadczenia

Jeśli zależy Ci, żeby praktyki liczyły się do emerytury lub zasiłków – musisz być oskładkowany. W innym przypadku praktyka nie zwiększy Twojego stażu.

Co grozi za brak rozliczenia praktyk?

Wielu studentów i praktykantów, szczególnie tych rozpoczynających swoją drogę zawodową, nie zdaje sobie sprawy, że praktyki płatne mogą rodzić obowiązki podatkowe. A co się dzieje, jeśli zapomnisz (albo celowo pominiesz) rozliczenie dochodu z praktyk? Sprawdź, jakie mogą być konsekwencje.

Skutki niezłożenia zeznania podatkowego z praktyk

Zasada jest prosta: jeśli uzyskałeś dochód z praktyk, który podlega opodatkowaniu – musisz złożyć PIT. Brak złożenia deklaracji może wywołać poważne skutki prawne i finansowe:

• Kara finansowa
  Mandat za niewywiązanie się z obowiązku złożenia zeznania podatkowego (np. PIT-37) może wynosić od 160 zł do 3 200 zł.
  Jeśli sprawa trafi do sądu, grzywna może sięgnąć nawet 37 000 zł.
• Odsetki za zwłokę
  Jeśli nie zapłacisz podatku w terminie, fiskus naliczy odsetki ustawowe – aktualnie 14,5% w skali roku (stan na 2025 r.).
• Sankcje karno-skarbowe
  Zatajanie dochodu lub niezgłoszenie zeznania może być zakwalifikowane jako wykroczenie skarbowe, a w przypadku większych kwot – nawet jako przestępstwo skarbowe.
  Grozi za to kara do 5 lat pozbawienia wolności, grzywna do 720 stawek dziennych lub obie te sankcje jednocześnie.
• Kontrola podatkowa
  Urząd skarbowy może wszcząć postępowanie kontrolne, jeśli wykryje nieprawidłowości lub brak deklaracji. W razie nieprawidłowości może także wydać decyzję określającą wysokość podatku do zapłaty.
• Utrata prawa do ulg
  Spóźnione zeznanie może skutkować utratą prawa do ulg podatkowych – np. ulgi dla młodych, ulgi na dziecko czy wspólnego rozliczenia z małżonkiem.

Czy student ponosi odpowiedzialność za brak rozliczenia?

Tak – pełną odpowiedzialność. I to niezależnie od tego, czy jesteś studentem dziennym, zaocznym, czy niepełnoletnim praktykantem:

• Jeśli uzyskałeś dochód z praktyk, który przekroczył limit zwolnienia z podatku – masz obowiązek złożyć PIT-37 lub inny odpowiedni formularz.
• Nieświadomość obowiązku nie zwalnia z odpowiedzialności – w oczach urzędu skarbowego każdy podatnik (niezależnie od wieku i statusu) musi znać swoje prawa i obowiązki.
• Nawet niepełnoletni praktykanci muszą składać zeznania podatkowe na własne nazwisko, jeśli uzyskali dochód z praktyk.

Ważne: Jeśli zorientujesz się, że nie złożyłeś deklaracji – nie czekaj na wezwanie z urzędu. Skorzystaj z tzw. czynnego żalu – złóż zaległy PIT i dołącz pisemne wyjaśnienie. Z reguły pozwala to uniknąć sankcji karnych.

Czy uczelnia lub firma odpowiada za rozliczenie praktykanta?

Nie. Rozliczenie podatkowe z praktyk to osobista odpowiedzialność praktykanta. Uczelnia i firma mają inne obowiązki:

• Firma (pracodawca):
  • Ma obowiązek wystawić PIT-11 – informację o dochodach i pobranych zaliczkach.
  • Musi to zrobić do końca lutego roku następującego po roku podatkowym.
  • Brak wystawienia PIT-11 przez firmę to jej wykroczenie, ale nie zwalnia to praktykanta z obowiązku rozliczenia PIT.
• Uczelnia:
  • Odpowiada wyłącznie za zaliczenie praktyki w toku studiów.
  • Jeśli student nie dopełni formalności uczelnianych (np. nie dostarczy zaświadczenia z firmy), praktyka może nie zostać zaliczona – co może zablokować dostęp do egzaminu dyplomowego.
  • Uczelnia nie ma obowiązku rozliczania podatków za studenta i nie odpowiada za jego zobowiązania wobec urzędu skarbowego.

Inne szczególne przypadki – najczęstsze wątpliwości

Czy praktyki za granicą trzeba rozliczać w Polsce?

W erze międzynarodowych wymian i praktyk zagranicznych coraz więcej studentów wyjeżdża na staże do Niemiec, Hiszpanii, Holandii czy Francji. Ale czy z takich zagranicznych praktyk trzeba się rozliczać z polskim fiskusem? Odpowiedź brzmi: to zależy od twojej rezydencji podatkowej.

Kiedy powstaje obowiązek rozliczenia praktyk zagranicznych w Polsce?

Z punktu widzenia polskiego prawa podatkowego, najważniejszym czynnikiem jest to, czy jesteś polskim rezydentem podatkowym. Jeśli:

• Masz centrum interesów życiowych w Polsce (czyli tu mieszkasz, studiujesz, masz rodzinę lub stałe źródło dochodu),
• Lub przebywasz w Polsce powyżej 183 dni w roku,

to masz obowiązek rozliczenia w Polsce wszystkich dochodów, także tych z praktyk czy staży odbywanych za granicą – bez względu na to, gdzie zostały uzyskane i opodatkowane.

Jeśli jednak jesteś nierezydentem podatkowym (np. mieszkasz, studiujesz i pracujesz stale za granicą), rozliczasz się w Polsce tylko z dochodów osiągniętych na terytorium Polski.

Jak rozliczyć praktyki za granicą w Polsce?

Aby rozliczyć zagraniczne dochody z praktyk, należy:

1. Ustalić metodę rozliczenia dochodów zagranicznych Polska ma podpisane umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania z wieloma państwami. W zależności od kraju, stosuje się jedną z dwóch metod:
   • Metoda proporcjonalnego odliczenia (kredyt podatkowy) – najczęstsza. Dochody są opodatkowane w Polsce, ale od polskiego podatku odlicza się podatek zapłacony za granicą (do wysokości podatku przypadającego proporcjonalnie na ten dochód).
   • Metoda wyłączenia z progresją – dochód jest zwolniony z opodatkowania w Polsce, ale wpływa na ustalenie stawki podatku od innych dochodów.
2. Wypełnić formularz PIT-36 z załącznikiem PIT/ZG
   • W PIT-36 wykazuje się dochody zagraniczne.
   • W PIT/ZG wpisujesz:
     • Kraj, w którym uzyskałeś dochód
     • Kwoty przychodu i podatku
     • Koszty uzyskania przychodu
     • Walutę i przeliczenie na złote (kurs NBP z dnia poprzedzającego uzyskanie dochodu lub zapłatę podatku)
3. Zgromadzić dokumentację Do rozliczenia potrzebne będą:
   • Pasek płacowy lub zaświadczenie o wypłacie wynagrodzenia
   • Informacja o zapłaconym podatku za granicą
   • Dowody przelewów lub rozliczenie podatkowe z kraju praktyki
4. Złożyć zeznanie do polskiego urzędu skarbowego Nawet jeśli wszystkie podatki zostały zapłacone za granicą, polski urząd skarbowy wymaga ich wykazania. Nieujawnienie dochodu z zagranicy przez polskiego rezydenta to naruszenie przepisów.

Szczególne przypadki i wyjątki

• Stypendia zagraniczne w ramach praktyk (np. Erasmus+, DAAD) – często są zwolnione z podatku w Polsce, ale zawsze trzeba sprawdzić, czy spełnione są warunki zwolnienia (np. finansowanie ze środków UE).
• Dochody wyłącznie z zagranicy + brak rezydencji w Polsce – jeśli nie jesteś polskim rezydentem podatkowym, nie musisz rozliczać tych dochodów w Polsce.

Przykład z życia:

Ania, studentka z Warszawy, odbyła w 2024 roku 3-miesięczną płatną praktykę w Niemczech. Otrzymała wynagrodzenie 1 000 euro miesięcznie, a niemiecki pracodawca pobrał od niej zaliczki na podatek.

• Ania nadal studiuje w Polsce i spędza tu większość roku – czyli pozostaje polskim rezydentem podatkowym.
• Musi więc złożyć PIT-36 z załącznikiem PIT/ZG, wykazać dochody z Niemiec i odliczyć zapłacony tam podatek.

Osoba samotnie wychowująca dziecko a rozliczenie praktyk

Praktyki zawodowe, studenckie czy absolwenckie – niezależnie od formy – mogą być źródłem dodatkowego przychodu. Ale co w sytuacji, gdy praktykantem jest osoba samotnie wychowująca dziecko? Czy z praktyk trzeba się rozliczać inaczej? Jakie przysługują ulgi? Wyjaśniamy krok po kroku.

Kto może skorzystać z preferencyjnego rozliczenia?

Preferencyjne rozliczenie jako osoba samotnie wychowująca dziecko to jeden z najkorzystniejszych sposobów na obniżenie podatku. Ale żeby z niego skorzystać, trzeba spełnić kilka warunków.

Status osoby samotnie wychowującej dziecko przysługuje, jeśli:

• wychowujesz dziecko samodzielnie przez cały rok podatkowy,
• nie pozostajesz w związku małżeńskim lub jesteś rozwiedziony/a, wdową/wdowcem, osobą w separacji albo małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

Dziecko musi być:

• małoletnie,
• albo pełnoletnie, ale:
  • uczące się (do 25. roku życia) i nieosiągające dochodów opodatkowanych według skali (z wyjątkiem renty rodzinnej),
  • lub otrzymujące zasiłek pielęgnacyjny albo rentę socjalną.

Jak wygląda rozliczenie praktyk w przypadku samotnego rodzica?

Dochody z praktyk – niezależnie od tego, czy pochodzą z umowy zlecenia, praktyki absolwenckiej czy innego źródła – trzeba wykazać w rocznym zeznaniu PIT (najczęściej formularz PIT-37). Ale jako samotny rodzic możesz wybrać wspólne rozliczenie z dzieckiem – i to robi dużą różnicę.

Jak działa ta preferencja?

• Twój dochód dzielony jest na pół,
• Podatek liczony jest od połowy dochodu według skali 12%/32%,
• Obliczony podatek mnoży się przez dwa – i to końcowa kwota, którą płacisz.

Efekt?

• Wyższa kwota wolna od podatku – aż 2 x 30 000 zł,
• Niższa stawka podatkowa nawet przy wyższych dochodach,
• Realna oszczędność – nawet do 7 200 zł mniej do zapłaty.

Przykład:

Samotna mama uzyskuje w 2024 roku dochód 82 000 zł (w tym 12 000 zł z praktyk studenckich):

• 82 000 zł ÷ 2 = 41 000 zł,
• 41 000 zł × 12% = 4 920 zł,
• 4 920 zł – 3 600 zł (kwota zmniejszająca) = 1 320 zł,
• 1 320 zł × 2 = 2 640 zł podatku zamiast 6 840 zł przy standardowym rozliczeniu.

Warunki i ograniczenia, o których trzeba pamiętać

Aby skorzystać z ulgi, trzeba:

• faktycznie samodzielnie wychowywać dziecko przez cały rok – urząd może to sprawdzić, analizując m.in. zameldowanie, alimenty, kontakty drugiego rodzica z dzieckiem,
• nie uzyskiwać dochodów z działalności gospodarczej rozliczanej poza skalą podatkową (np. liniowy PIT, ryczałt, karta podatkowa),
• złożyć poprawnie wypełniony PIT (najczęściej PIT-37),
• dołączyć dokumenty potwierdzające status – np. wyrok rozwodowy, zaświadczenie ze szkoły dziecka, orzeczenie o alimentach.

Czy niepełnoletni musi się rozliczyć z praktyk?

Wiele osób zadaje pytanie: czy z praktyk trzeba się rozliczać, jeśli odbywa je osoba niepełnoletnia? Odpowiedź brzmi – tak, ale sposób rozliczenia różni się od standardowego. W tym przypadku to rodzic lub opiekun prawny odpowiada za rozliczenie podatkowe dziecka. Sprawdź, jak to działa krok po kroku.

Rozliczenie praktyk niepełnoletniego – kiedy jest obowiązkowe?

Jeśli niepełnoletni uczeń lub student uzyskał jakikolwiek dochód z praktyk, np. z:

• umowy zlecenia,
• umowy o dzieło,
• umowy o pracę,
• praktyki absolwenckiej,

to taki przychód podlega opodatkowaniu i musi być rozliczony w zeznaniu rocznym PIT. Co ważne – dochody dziecka z pracy czy praktyk nie wliczają się do dochodu rodziców i muszą być wykazane oddzielnie.

Kto składa deklarację PIT za niepełnoletniego?

Niepełnoletni nie podpisuje deklaracji PIT samodzielnie – robi to w jego imieniu rodzic lub opiekun prawny. To oznacza, że:

• jeśli dziecko miało dochody z praktyk, to:
  • rodzic wypełnia formularz PIT-37 (lub PIT-36 w bardziej złożonych przypadkach),
  • podpisuje i składa zeznanie w imieniu dziecka,
  • przychody z praktyk nie są doliczane do PIT rodzica.

Przykład:

Niepełnoletni uczeń technikum miał w 2024 roku praktykę zawodową na umowie zlecenia i zarobił 4 500 zł. Rodzic otrzymuje PIT-11 od firmy i składa deklarację PIT-37 w imieniu dziecka.

Co z ulgą dla młodych do 26. roku życia?

Niepełnoletni także może skorzystać z ulgi PIT-0 dla młodych, jeśli:

• dochód pochodzi z kwalifikowanego źródła (umowa zlecenie, praktyka absolwencka, staż uczniowski),
• łączny dochód w roku nie przekroczył 85 528 zł.

Jeśli warunki są spełnione, dochód jest zwolniony z opodatkowania i nie trzeba składać PIT, o ile nie pobrano zaliczek. Ale jeśli:

• firma pobrała zaliczkę na podatek mimo przysługującej ulgi,
• rodzic chce odzyskać nadpłacony podatek – wówczas trzeba złożyć PIT.

Wyjątki: kiedy dochody dziecka dolicza się do rodzica?

Uwaga: nie wszystkie dochody dzieci rozlicza się osobno. Są też takie, które trafiają do PIT rodzica – np.:

• przychody z renty,
• dochody z najmu, dzierżawy,
• praw majątkowych (np. tantiemy).

Wtedy rodzic wypełnia PIT-36 z załącznikiem PIT/M. Natomiast dochody z praktyk, pracy, stypendiów czy umów cywilnoprawnych zawsze rozliczane są oddzielnie.

Co, jeśli dziecko ukończy 18 lat w trakcie roku?

Rok podatkowy 2024 i takie przypadki:

• dochody sprzed 18. urodzin – rozlicza rodzic/opiekun,
• dochody po 18. urodzinach – rozlicza samodzielnie pełnoletni praktykant.

W praktyce może się więc zdarzyć, że trzeba złożyć dwie deklaracje PIT: jedną jako rodzic, drugą jako dorosły podatnik.

Umowa o pracę a praktyki – inne zasady rozliczania

W świecie praktyk zawodowych umowa o pracę to zdecydowanie najwyższy „level formalności” – szczególnie tam, gdzie liczy się dokumentacja, staż i… konkretne godziny przepracowane na budowie, w biurze projektowym czy laboratorium. Ale uwaga: ta forma praktyki oznacza też inne obowiązki podatkowe i ZUS-owskie, o których warto wiedzieć od A do Z.

1. Praktyka na umowie o pracę – co to oznacza?

Jeśli odbywasz praktykę na podstawie umowy o pracę, to znaczy, że:

• masz przypisany konkretny etat (pełny lub np. 1/2),
• obowiązuje Cię Kodeks Pracy (m.in. godziny pracy, urlopy),
• pracodawca odprowadza za Ciebie składki do ZUS i zaliczki na podatek,
• a Ty otrzymujesz PIT-11 do końca lutego następnego roku.

Umowa może być:

• na czas określony,
• na okres próbny,
• na zastępstwo,
• na pełny lub niepełny etat – np. 1/4 lub 1/2.

To wszystko wpływa później na sposób rozliczenia praktyk – nie tylko podatkowy, ale też formalny, np. przy zdobywaniu uprawnień zawodowych.

2. Jak rozlicza się czas praktyki z umowy o pracę?

W przypadku umowy o pracę czas praktyki rozlicza się w tygodniach, zgodnie z Kodeksem pracy:

1 tydzień = 5 dni roboczych po 8 godzin = 40 godzin.

I teraz ważne: jeśli Twój etat to np. 1/2, to żeby zaliczyć wymagany rok praktyki (np. do uprawnień budowlanych), musisz przepracować 2 lata. Proporcja zawsze działa odwrotnie.

Przykład:

Nie ma znaczenia, czy pracujesz zmianowo, czy w weekendy – liczy się łączny czas pracy tygodniowo.

3. Umowa o pracę = pełne składki ZUS

To ważna różnica względem umowy zlecenia czy dzieła. Przy umowie o pracę ZUS jest zawsze obowiązkowy:

• emerytalne – 9,76%,
• rentowe – 1,5%,
• chorobowe – 2,45%,
• wypadkowe – zależnie od firmy,
• zdrowotne – 9% (od podstawy pomniejszonej o składki społeczne).

Plus: okres praktyki liczony jest do stażu pracy, co ma realne znaczenie dla Twojej przyszłej emerytury i innych świadczeń.

4. Rozliczenie podatkowe praktyk na etacie

Tutaj obowiązują standardowe zasady rozliczenia PIT:

• pracodawca wystawia PIT-11,
• Ty składasz PIT-37 (lub e-PIT online),
• wynagrodzenie opodatkowane jest według skali: 12% / 32%,
• możesz skorzystać z kwoty wolnej od podatku – 30 000 zł,
• zaliczki na podatek są odprowadzane co miesiąc.

Jeśli ukończyłeś 26. rok życia, rozliczasz wszystko normalnie. Jeśli nie – możesz skorzystać z ulgi dla młodych (PIT-0). Wówczas:

do 85 528 zł rocznie – dochód zwolniony z podatku.
Nadwyżka ponad ten limit – opodatkowana jak zwykle.

5. Umowa o pracę a praktyki zawodowe – korzyści dokumentacyjne

Jeśli chcesz kiedyś zdobyć uprawnienia budowlane, inżynierskie czy inne zawodowe, to praktyka na umowie o pracę to złoto.

Dlaczego?

• daje pełną dokumentację – umowę, ZUS, wynagrodzenie,
• pozwala dokładnie wyliczyć przepracowany czas (tygodniami),
• komisje kwalifikacyjne ją preferują, bo nie mają żadnych wątpliwości co do formy zatrudnienia.

Dla porównania – praktyka na umowie zlecenia może zostać zakwestionowana, jeśli nie ma szczegółowej ewidencji czasu pracy.

Obowiązki formalne i dokumenty niezbędne do rozliczenia praktyk

Aby prawidłowo rozliczyć się z odbytych praktyk – czy to płatnych, czy bezpłatnych – nie wystarczy tylko pamiętać o złożeniu PIT-u. Liczy się komplet dokumentów, który potwierdzi zarówno przebieg praktyki, jak i ewentualny przychód. To one stanowią podstawę do rozliczenia podatkowego praktyk i mogą być wymagane przez urząd skarbowy przy kontroli. Zobacz, co musisz mieć pod ręką i co dokładnie powinno się znaleźć w dokumentach, które otrzymujesz od uczelni lub pracodawcy.

Zaświadczenie o odbyciu praktyk – co musi zawierać?

Zaświadczenie o odbyciu praktyk to dokument, który formalnie potwierdza, że dana osoba zrealizowała praktykę zawodową w określonym miejscu i czasie. Jest szczególnie ważny w dwóch sytuacjach: przy zaliczeniu praktyk na uczelni oraz przy dokumentowaniu doświadczenia do uzyskania uprawnień zawodowych (np. budowlanych, pedagogicznych, inżynierskich).

Co powinno się w nim znaleźć?

• Dane instytucji/firmy: nazwa, adres, NIP – czyli dokładnie, gdzie odbyła się praktyka.
• Dane praktykanta: imię, nazwisko, numer albumu (jeśli dotyczy).
• Kierunek studiów/zawód: aby uczelnia wiedziała, czy praktyka była zgodna z profilem kształcenia.
• Dokładny okres praktyk: od kiedy do kiedy, z datami dziennymi.
• Podstawa odbycia praktyki: np. umowa, porozumienie, skierowanie z uczelni.
• Liczba godzin praktyki: ważne zwłaszcza przy obowiązkach zawodowych.
• Zakres obowiązków i zadań: opis, czym zajmował się praktykant.
• Ocena praktyki: najczęściej w formie „bardzo dobra”, „dobra” itp.
• Opinia pracodawcy: kilka zdań o postawie, zaangażowaniu, umiejętnościach.
• Podpis i pieczęć: osoby odpowiedzialnej za wystawienie dokumentu.

Takie zaświadczenie nie tylko ułatwia zaliczenie praktyki na uczelni, ale też może być dokumentem przydatnym w razie wątpliwości urzędu skarbowego co do przebiegu praktyki czy źródeł przychodu.

Umowa o praktyki – jakie informacje powinny się w niej znaleźć?

Nie każda praktyka odbywa się na podstawie umowy, ale jeśli już tak jest – warto zadbać, by dokument był sporządzony rzetelnie. To on ustala warunki praktyki i chroni obie strony – zarówno praktykanta, jak i firmę.

Umowa o praktyki powinna zawierać:

• Dane praktykanta: imię, nazwisko, adres, PESEL.
• Dane firmy/instytucji: nazwa, adres, NIP/REGON.
• Czas trwania praktyki: dokładne daty.
• Miejsce i dział odbywania praktyki.
• Opis zadań: czyli czym dokładnie ma się zajmować praktykant.
• Prawa i obowiązki obu stron – np. zasady raportowania, obecności, kwestie BHP.
• Wynagrodzenie: jeśli praktyka jest płatna – kwota i termin zapłaty; jeśli bezpłatna – wyraźne potwierdzenie.
• Ubezpieczenie: kto zapewnia NNW, OC, zdrowotne (uczelnia czy pracodawca).
• Warunki rozwiązania umowy – np. za porozumieniem stron, ze skutkiem natychmiastowym.
• Podpisy: praktykanta oraz osoby upoważnionej ze strony firmy.

Taka umowa jest ważnym dowodem w razie jakichkolwiek roszczeń – również podatkowych, jeśli np. wypłata była nieudokumentowana.

Dokumenty od pracodawcy – PIT-11, rachunki, listy płac

Jeśli Twoja praktyka była płatna, masz obowiązek rozliczyć się z przychodu. A żeby to zrobić prawidłowo, potrzebujesz konkretnych dokumentów. Kluczowy jest tutaj:

PIT-11 – najważniejszy dokument dla urzędu skarbowego

To informacja roczna o dochodach i pobranych zaliczkach na podatek dochodowy od osób fizycznych. Pracodawca ma obowiązek przekazać Ci PIT-11 do końca lutego kolejnego roku podatkowego.

Co zawiera PIT-11?

• Twoje dane: imię, nazwisko, PESEL, adres.
• Dane urzędu skarbowego, pod który podlegasz.
• Łączną kwotę przychodu (brutto).
• Koszty uzyskania przychodu (ustawowe lub podwyższone).
• Kwotę pobranych zaliczek na podatek dochodowy.
• Wysokość składek: ZUS i zdrowotne.
• Informację o przekazaniu: papierowo lub elektronicznie (e-PIT).

Rachunki / listy płac / potwierdzenia przelewu

To dodatkowe dokumenty, które potwierdzają realne wypłaty. Są przydatne np. gdy:

• pracodawca nie wystawił PIT-11 na czas,
• trzeba sprawdzić szczegóły rozliczenia,
• pojawią się rozbieżności między wynagrodzeniem a kwotami w PIT-11.

Zawsze warto przechowywać te dokumenty – choćby w formie skanów lub PDF, bo mogą przydać się w przypadku kontroli podatkowej lub chęci odzyskania nadpłaconego podatku (np. gdy zastosowano zbyt wysoką zaliczkę).

Często zadawane pytania

Czy muszę rozliczyć praktyki, jeśli dostałem tylko 500 zł?

To jedno z najczęstszych pytań pojawiających się pod koniec roku podatkowego. Na pierwszy rzut oka 500 zł wydaje się kwotą zbyt małą, by interesował się nią urząd skarbowy. Ale – jak to często bywa – wszystko zależy od szczegółów.

Kluczowe są trzy kwestie: wiek, forma praktyki oraz źródło przychodu.

1. Masz mniej niż 26 lat?
Jeśli jesteś osobą, która nie ukończyła 26. roku życia, i uzyskałeś te 500 zł w ramach:

• umowy zlecenia,
• umowy o pracę,
• praktyki absolwenckiej,
• stażu uczniowskiego,

to najprawdopodobniej możesz skorzystać z tzw. ulgi dla młodych. Ta ulga całkowicie zwalnia z podatku dochodowego przychody do kwoty 85 528 zł rocznie.

W takim przypadku:

• nie musisz składać deklaracji PIT (np. PIT-37),
• chyba że chcesz odzyskać nadpłacony podatek, bo pracodawca pobrał zaliczkę mimo przysługującej ulgi – wtedy warto złożyć zeznanie (nawet online przez e-PIT).

2. Otrzymałeś świadczenie z uczelni?
Jeśli 500 zł było wypłacone w ramach stypendium za praktyki i nie przekroczyłeś rocznego limitu zwolnienia – 2 280 zł, to również nie musisz się rozliczać z urzędem skarbowym.

3. Ukończyłeś 26 lat?
Wtedy sprawa wygląda inaczej. Nawet jeśli zarobiłeś tylko 500 zł, to dochód podlega opodatkowaniu i musisz złożyć zeznanie roczne PIT, najczęściej formularz PIT-37.

Podsumowując:

Czy muszę zgłaszać praktyki, jeśli były tylko przez 2 tygodnie?

Czas trwania praktyki nie decyduje o obowiązku podatkowym – liczy się tylko to, czy uzyskałeś przychód i ile on wyniósł.

1. Jeśli praktyka była bezpłatna:
Nie zgłaszasz jej ani do uczelni (poza kwestią zaliczenia) ani do urzędu skarbowego. Nie rozliczasz podatku, bo nie było przychodu.

2. Jeśli praktyka była płatna:
Obowiązek podatkowy zależy od:

• Twojego wieku (czy przysługuje ulga dla młodych),
• sumy przychodów w skali roku,
• rodzaju umowy (np. umowa o pracę, umowa zlecenie, praktyka absolwencka).

Przykłady:

• Student do 26 lat pracował przez 2 tygodnie i dostał 700 zł – nie musi składać PIT, jeśli cały roczny dochód zmieścił się w limicie ulgi dla młodych (85 528 zł) i płatnik nie pobrał zaliczki.
• Osoba po 26. roku życia odbyła praktykę trwającą 2 tygodnie i otrzymała za to wynagrodzenie – musi rozliczyć dochód w rocznym zeznaniu PIT-37.

Podsumowując:

• Długość praktyki nie wpływa na obowiązek podatkowy.
• Płatność za praktykę + wiek to czynniki decydujące.
• Jeśli nie było wynagrodzenia – nie składasz PIT.
• Jeśli dostałeś choćby 100 zł, ale masz więcej niż 26 lat – musisz złożyć deklarację.

Co jeśli nie otrzymałem PIT-11 od firmy, w której odbywałem praktyki?

Brak PIT-11 nie zwalnia z obowiązku rozliczenia dochodów. Jeśli odbywałeś płatną praktykę i uzyskałeś przychód (np. z umowy zlecenia, umowy o pracę czy praktyki absolwenckiej), firma miała obowiązek przekazać Ci PIT-11 do końca lutego 2025 r.. Ten dokument zawiera dane potrzebne do wypełnienia rocznego zeznania PIT (najczęściej PIT-37 lub PIT-36).

Co zrobić, gdy nie otrzymałeś PIT-11?

1. Skontaktuj się z firmą/pracodawcą
Zacznij od kontaktu telefonicznego lub mailowego z działem kadr lub księgowości. Czasem to zwykłe niedopatrzenie, a PIT-11 może być gotowy i czekać na odbiór lub został wysłany elektronicznie. Poproś o kopię lub duplikat.

2. Wyślij oficjalne przypomnienie
Jeśli kontakt osobisty nie pomaga, wyślij pisemne ponaglenie (najlepiej e-mailem lub listem poleconym), aby mieć potwierdzenie, że próbowałeś odzyskać dokument.

3. Zgłoś sprawę do urzędu skarbowego
Jeśli firma mimo wszystko nie przekaże PIT-11, możesz poinformować o tym urząd skarbowy. Niewystawienie PIT-11 to naruszenie przepisów i może skutkować grzywną dla pracodawcy.

4. Rozlicz się na podstawie własnych dokumentów
Nie czekaj w nieskończoność. Nawet bez PIT-11 masz obowiązek złożyć zeznanie podatkowe. W takiej sytuacji samodzielnie ustalasz przychód i zaliczki na podatek dochodowy na podstawie:

• umowy,
• list płac,
• rachunków,
• wyciągów bankowych,
• potwierdzeń przelewów.

Warto dołączyć krótkie wyjaśnienie w formie pisma, że nie otrzymałeś PIT-11 i rozliczasz się na podstawie dostępnych dokumentów.

Jakie są terminy rozliczenia podatku z praktyk w 2025 roku?

Rozliczenie praktyk za 2024 rok podlega tym samym terminom co inne dochody osób fizycznych. Nawet jeśli zarobiłeś tylko kilkaset złotych – terminy Cię obowiązują.

W przypadku spóźnienia:

• mogą zostać naliczone odsetki za zwłokę,
• możliwe są sankcje skarbowe, choć często wystarczy złożyć czynny żal i uniknąć kary.

Pamiętaj: Korektę deklaracji możesz złożyć nawet do 31 grudnia 2030 r., ale odsetki będą liczone od maja 2025.

Czy można rozliczyć praktyki przez Internet?

Tak – i to zdecydowanie najlepsze rozwiązanie. W 2025 roku większość praktykantów będzie mogła rozliczyć się w pełni online, zarówno z uczelnią, jak i urzędem skarbowym.

Rozliczenie podatkowe (PIT) przez Internet:

Zeznanie podatkowe z tytułu praktyk (np. PIT-37) złożysz szybko i bez wychodzenia z domu przez:

• Twój e-PIT na platformie e-Urząd Skarbowy,
• system e-Deklaracje (dla bardziej zaawansowanych),
• komercyjne narzędzia jak Pitax.pl dla Windows czy e-pity.pl.

Co potrzebujesz?

• Profil zaufany, e-dowód lub dane autoryzujące (np. przychód z PIT z zeszłego roku),
• PIT-11 od firmy/uczelni,
• kilka minut wolnego czasu.

Rozliczenie praktyk na uczelni online:

Coraz więcej uczelni oferuje możliwość elektronicznego rozliczania praktyk zawodowych. Przykładowo:

• UJ – przez system USOS,
• Koźmiński – platforma my.kozminski.edu.pl,
• UMCS – Internetowy System Wsparcia Praktyk.

W takich systemach student:

• rejestruje praktykę,
• załącza skany wymaganych dokumentów (umowa, zaświadczenie, opinia),
• czeka na zatwierdzenie przez uczelnię.

Wirtualne praktyki?

Tak! W ramach nowoczesnych programów, niektóre uczelnie i firmy umożliwiają odbycie i zaliczenie praktyk całkowicie zdalnie. Wówczas również rozliczenie przebiega online – student otrzymuje elektroniczne zaświadczenie, które trafia do opiekuna praktyk.