Więźba płatwiowo-kleszczowa
To najbardziej uniwersalny rodzaj więźby. Znajduje zastosowanie zarówno w dachach płaskich, jak i stromych (6-70°), jedno- i dwuspadowych, z użytkowym poddaszem lub bez niego i na dodatek przy rozpiętościach do 16 m. Jest to konstrukcja bardzo podobna do dachu jętkowego z dwiema ścianami stolcowymi. Jednak płatwie pośrednie podpierają krokwie, a nie jętki i przez to w obu konstrukcjach występują zasadnicze różnice w sposobie przekazywania obciążeń na ściany i stropy. W dachu jętkowym wszystkie obciążenia przejmowane są przez ściany zewnętrzne, natomiast w płatwiowo- kleszczowym większość obciążeń jest przekazywana na strop lub wewnętrzne ściany nośne (za pośrednictwem ścian stolcowych). Na ściany zewnętrzne przenosi się jedynie ich część i dlatego murowane ścianki kolankowe najczęściej nie wymagają tak potężnych żelbetowych wzmocnień.
Jest kilka rodzajów konstrukcji płatwiowo-kleszczowych, m.in:
- -typowa więźba płatwiowo-kleszczowa – zbudowana jest z dwóch rodzajów wiązarów: głównych (rozstawionych co 3-5 m) składających się z dwóch krokwi, pary kleszczy i dwóch słupów ścian stolcowych oraz wiązarów pośrednich składających się z krokwi opartych na płatwiach i ewentualnie murłatach. Ten rodzaj konstrukcji przy rozpiętości 9-10 m nie wymaga usztywnień w kierunku poprzecznym, ale przy większym rozstawie ścian należy stosować zastrzały lub miecze w płaszczyźnie wiązara głównego;
- -więźba płatwiowo-kleszczowa z drewnianą ścianką kolankową – zwykle wykonywana jest w budynkach z poddaszem użytkowym. Typowa wysokość ścianek kolankowych wynosi 1,2-2 m (w dachach płaskich i stromych). Jest to zwykła konstrukcja ściany stolcowej z płatwią, podwaliną, słupkami i mieczami. Przed wychyleniem ścianki na zewnątrz zabezpieczają ją kleszcze łączące krokiew ze słupem stolcowym ściany wewnętrznej;
- -płaski dach płatwiowo-kleszczowy – ma zwykle jedną płatew kalenicową opartą na ścianie stolcowej. Rozwiązanie to stosuje się przy rozpiętości ścian do 8-9 m i kącie nachylenia dachu 6-18°. Ścianki kolankowe najczęściej są murowane. Przy rozpiętościach do 16 m do płatwi kalenicowej dodaje się dwie płatwie pośrednie. Słupy wiązara głównego są połączone parą kleszczy. Miecze w płaszczyźnie wiązara usztywniają go w kierunku poprzecznym i zmniejszają rozpiętość kleszczy;
- -dach pulpitowy – to najczęściej jednospadowa odmiana dachu o konstrukcji płatwiowo-kleszczowej. Wykonuje się go głównie nad przybudówkami oraz długimi i wąskimi budynkami usytuowanymi na granicy działki, w których rozpiętość pomiędzy ścianami nie przekracza 6 m. Zwykle stosuje się dwie ściany stolcowe – tylną i środkową, czasami jeszcze ściankę kolankową. Tylna, pionowa, często wykorzystywana jest do usztywnienia wiotkiej ściany pulpitowej, z którą łączona jest stalowymi kotwami (na wysokości kleszczy). Środkowa zazwyczaj jest pochylona, żeby obciążenia z dachu były przekazywane jak najdalej od środka stropu.
Charakterystyka poszczególnych elementów więźby płatwiowo-kleszczowej
Krokiew
Pochyła belka więźby dachowej, najczęściej drewniana, oparta na murłacie lub oczepie. Do krokwi, zwykle wzmocnionych jętkami, przytwierdza się łaty lub płatwie, na których kładzie się pokrycie dachowe.
Płatew
Element konstrukcji dachu, układany równolegle do kalenicy dachu. Wyróżnia się płatwie kalenicowe, stropowe i pośrednie. Płatwie przenoszą obciążenia z płyt dachowych, na poprzeczne układy nośne.
Kleszcze
Element konstrukcyjny drewnianego wiązara dachowego w postaci pary krótkich belek łączących krokwie ze stolcami i zastrzałami.
Miecz
Element drewnianej więźby dachowej, krótka belka stanowiąca usztywnienie konstrukcji dachu.