Zgodnie z zasadą samodzielnego rozrachunku gospodarczego przedsiębiorstwa, wszystkie fabryki pracowały zgodnie z otrzymanymi bezpośrednimi zleceniami. W związku z tym zdarzało się, że w pewnym okresie czasu było obłożenie na produkcji, a czasami były przestoje. Wykorzystywano je do tego, żeby zakonserwować sprzęt i urządzenia, a także uporządkować powierzchnie produkcyjne takie jak hale i place. Niestety nie dało się wdrożyć w tych warunkach produkcji rytmicznej na skład (uprawnienia architektoniczne 2021). Miały na to wpływ dwa czynniki. Jeden z nich wymagał zmiany przepisów, które dotyczą rozrachunku gospodarczego, form kredytowania czy sprzedaży wyrobów. Drugi czynnik z kolei mówił o tym, że stosowany asortyment wyrobów występowałby przeważnie w krótkich seriach, oprócz pustaków ściennych, stropowych i belek stropowych. Byłoby to następstwo zamówień nadmiernej ilości typów względnie typorozmiarów elementów.
Produkcja rytmiczna
W grupie elementów konstrukcyjnych BK można było naliczyć stosunkowo największą liczbę typorozmiarów. Warto wspomnieć o tym, że elementy z tej grupy nie wchodzą w skład kompletów konstrukcji, dzięki którym można zrobić całe zestawy budynków wiejskich. Pozwalały tylko na stworzenie fragmentów przekryć płaskich (stropów), które miały różne kształty i wymiary (egzamin ustny na uprawnienia architektoniczne). W efekcie dzieje się tak, że:
– wzrastają koszty nakładowe na formy produkcyjne,
– zwiększają się nakłady robocizny na skutek konieczności zmian ciągów i cykli produkcyjnych.
Koszty
Jak kształtują się koszty form na skutek wzrostu ilości typorozmiarów elementów poniesione w badanym okresie jednorocznym? Zgodnie z wykresami wychodzi na to, że im więcej produkowano typorozmiarów elementów, tym bardziej rósł udział kosztów form w odniesieniu do ogólnych nakładów finansowych. Wyjątkiem jest firma wytwórcza z Wrocławia. Tam poniesiono niskie koszty form. Wynikło to z tego, że chwilę przed badanym okresem zakład wyposażono w nowe komplety form. Nakłady finansowe na formy, które były konieczne przy drobnych zmianach asortymentu produkcyjnego (np. zmiana wymaiwrów), rosły równolegle do wzrostu liczby typorozmiarów.
Krótkie serie wyrobów wiążą się z wysokimi kosztami nakładowymi. Idealnym przykładem jest sytuacja, jaka miała miejsce w zakładzie w Międzyrzeczu. Produkowano tam płyty stropowe „DECE”. Wykonano tam 6 sztuk, których łączna wartość produkcji wyniosła 255,72 zł. W związku z tym potrzebne były nowe formy. Koszt ich wykonania był równy 9000 zł. Spowodowało to zatrzymanie produkcji ze względu na nieopłacalność. Z kolei we Wrocławiu produkowano belki stropowo W-3. Koszt produkcji 3 belek wyniosła 230 zł. Natomiast koszt form wyniósł 1946 zł (materiały do egzaminu na uprawnienia architektoniczne).
Na podstawie wyżej wymienionych przykładów można zauważyć, że wzrost liczby typorozmiarów nieuchronnie wiąże się z niepożądanym zjawiskiem zmniejszenia liczby wyrobów w danej serii. Prowadzi to do zwiększenia kosztów produkcji. Czasami wiąże się to ze stratami, które wynikają z przerostu kosztów nakładowych.
Zjawisko krótkoseryjności oraz koszty robocizny
Często występuje zjawisko krótkoseryjności produkowanych wyrobów. Można to było zaobserwować we wszystkich firmach produkujących, które były poddane badaniom. Wskazują na to ilości typów, które występują w grupie elementów budowlano-konstrukcyjnych. Dzieje się tak na skutek braku rozwiązań konstrukcyjnych. Zastępuje się je doraźnymi rozwiązaniami indywidualnymi bądź powtarzalnymi (egzamin na uprawnienia architektoniczne). Podobnie wygląda sytuacja, która dotyczy kosztów robocizny.
W badaniu wyróżniono grupę kosztów:
– bezpośrednich wytwarzania elementów,
– robocizny zużytej na zmianę stanowisk roboczych i ciągów produkcyjnych.
Można zaobserwować, że tam, gdzie wystąpiła mała liczba typorozmiarów (np. od 4 do 7), to robocizna zużyta na zmianę, przygotowanie lub likwidację stanowisk roboczych bądź nitek produkcyjnych stanowiła od 1,04 do 2,55% ogólnej liczby roboczogodzin, które były potrzebne do osiągnięcia tego celu.
