Nadproża łukowe i żelbetowe są rzadko wykorzystywane w budownictwie lądowym (program na uprawnienia budowlane). W przypadku budownictwa wodnego są one znacznie bardziej popularne. Idealnym przykładem jest rozwiązanie korony w ciężkiej zaporze betonowej. Obciążenie z jezdni na koronie przekazuje się przez łukową konstrukcję nadproża na betonowe słupy wpuszczone w korpus zapory. Kolejnym przykładem konstrukcji, która pracuje jak nadproże łukowe jest akwedukt, który opiera się na dwóch łukach żelbetowych, które są przerzucone nad doliną potoku. Konstrukcja ta ma zbliżony kształt do mostu łukowego. Różnicą jest to, że jej obciążenia są mniejsze od obciążeń, które występują w mostach. Z tego powodu konstrukcja łuku jest bardziej zbliżona do nadproża niż do mostu. Inne jest również oparcie na gruncie.
Nadproża
Nadproża w postaci belek żelbetowych
Nadproża w postaci belek żelbetowych powstają jako:
– monolityczne w deskowaniu,
– prefabrykowane.
Belki monolityczne znajdują zastosowanie głównie nad otworami, które charakteryzują się dużą rozpiętością. Belki jednoprzęsłowe wykonuje się przede wszystkim nad pojedynczymi otworami. Z kolei belki wieloprzęsłowe wykorzystuje się nad wieloma otworami okiennymi (segregator z aktami prawnymi do egzaminu na uprawnienia budowlane). Pełnią one rolę wieńców. Żeby zabezpieczyć nadproża przed przemarzaniem należy je ocieplić:
– płytami wiórkowo-cementowymi,
– lekkim betonem,
– styropianem.
Ocieplenie należy ułożyć w deskowaniu zanim zabetonuje się belkę. Pozwoli to na to, że ocieplenie dobrze przylegnie do stwardniałego betonu.
Aktualnie najbardziej popularnymi prefabrykowanymi nadprożami żelbetowymi są te, które mają przekrój w kształcie litery L. Takie belki należy ułożyć nad otworami w momencie, kiedy mur będzie wzniesiony do poziomu spod nadproży. Bruzdę, która pojawia się po ułożeniu belek należy wypełnić gruzem (z lekkiego betonu bądź cegły) z zaprawą wapienną lub innym materiałem. Z kolei od strony wewnętrznej i zewnętrznej belki ociepla się ją lekkim betonem czy styropianem. Dodatkowo należy ocieplić ścianę z betonu lub żelbetu w budynku ogrzewanym, która wznosi się na nadprożu.
Sklepienia
Sklepienia to konstrukcja budowlana, która ma krzywoliniowy kształt. Stosuje się je jako:
– przekrycie budynków i budowli w budownictwie lądowym,
– części lub całe budowle wodne.
Praca sklepień wygląda podobnie jak praca nadproży (programy do uprawnień budowlanych). W sklepieniach płaskich pojawia się rozpór na podporze, który powinien być zrównoważony. Pozwoli to na to, że cała konstrukcja nie ulegnie zniszczeniu. Dolna część sklepienia to podniebienie, a górna – grzbiet.
Sklepienia można podzielić m.in. ze względu na:
a) kształt podniebienia,
b) zastosowane materiały,
c) sposób wykonania,
d) sposób przeznaczenia.
W zależności od kształtu podniebienie wyróżnia się sklepienia:
a) o pojedynczej krzywiźnie:
– sklepienie walcowe,
b) o podwójnej krzywiźnie:
– sklepienie kolebkowe (beczułkowe),
– sklepienie kopulaste (kopuła),
c) złożone:
– sklepienia klasztorne,
– sklepienia krzyżowe oraz konoidalne.
Biorąc pod uwagę zastosowane materiały wyróżnia się sklepienia:
a) murowane z cegieł lub z ciosów kamiennych:
– ciosy muszą mieć potrzebne kształty, żeby spoiny pionowe i poziome miały taką samą grubość,
– sklepienia ceglane robi się na deskowaniu, który jest ułożony na krążynach,
b) betonowe,
c) żelbetowe:
– jako monolityczne w deskowaniach,
– z prefabrykatów.
Stemplowanie, które podtrzymuje deskowanie z krążynami należy ustawić na klinach drewnianych lub na innych urządzeniach. Pozwala to na regulację, opuszczanie i rozbiórkę rusztowania (egzamin na uprawnienia architektoniczne). Cegły należy ułożyć na deskowaniu „na rąb” lub „na stojąco” i powinno się zastosować wiązania pospolite.
