Systemy oświetlenia dziennego można wyróżnić m.in. ze względu na rodzaje otworów świetlnych i ich położenia (uprawnienia budowlane – egzamin). Mowa jest wówczas o:
a) oświetleniu bocznym:
– przez okna,
– umieszcza się je w ten sposób, że dolna krawędź okien jest maksymalnie 150 cm nad podłogą pomieszczenia,
Systemy oświetlenia dziennego
b) oświetlenie wysoko-boczne:
– okna są umieszczone w taki sposób, że ich dolna krawędź znajduje się powyżej 150 cm nad podłogą,
c) oświetlenie górne,
– przez świetliki, które znajdują się w dachu bądź stropodachu,
d) oświetlenie mieszane:
– jest to kombinacja dwóch lub trzech powyższych systemów.
Natężenie oświetlenia dziennego
Natężenie oświetlenia dziennego we wnętrzu:
– zależy od natężenia oświetlenia na zewnątrz,
– podlega zmianom ze względu na pory roku, pory dnia czy stanu atmosfery.
Natężenie tego typu na zewnątrz waha się od zera do ok. 50 000 luksów. Czasami zdarza się, że jest to sto kilkadziesiąt tysięcy luksów.
Miernikiem natężenia oświetlenia wnętrza jest stosunek natężenia oświetlenia w danym punkcie bądź średniego w całym pomieszczeniu do równoczesnego natężenia na zewnątrz na całkowicie otwartej płaszczyźnie poziomej. Jest to inaczej współczynnik oświetlenia dziennego (e). Jest on stały dla danego punktu w określonych warunkach i nie zależy od wahań natężenia oświetlenia. Miernik ten jest istotny w praktyce projektowej (uprawnienia architektoniczne 2021). Spowodowane to jest tym, że można go określić w łatwy sposób na podstawie geometrycznych wymiarów wnętrza. Nie ma konieczności wykorzystywania innych pojęć czy jednostek oświetleniowych. Mimo to miernik podaje wystarczająco dokładne wyniki.
Współczynnik oświetlenie dziennego jest mniejszy w przypadku oświetlenia bocznego. Spada on wraz z oddalaniem się od okna. W związku z tym natężenie oświetlenia w pomieszczeniu określa minimalna wartość współczynnika oświetlenia dziennego (cwn) w punktach, które są najdalej od okien. W przypadku innych systemów oświetlanie dziennego, żeby móc scharakteryzować poziom natężenia oświetlenia, należy obliczyć średnią wartość współczynnika oświetlenia dziennego w pomieszczeniu.
Wartości współczynnika oświetlenia dziennego
Tam, gdzie jest szansa na to, że pracownicy będą mogli dotknąć ostre przedmioty czy takie, które przewodzą prąd, to wartości współczynnika oświetlenia dziennego nie mogą być niższe od wymaganych dla kategorii II. Wymagane wartości współczynnika oświetlenia dziennego powinny być zachowane na płaszczyźnie roboczej (uprawnienia architektoniczne – egzamin). Zakłada się, że płaszczyzna robocza znajduje się na poziome 0,85 m nad podłogą pomieszczenia. Z kolei w pomieszczeniach komunikacyjnych i składach przedmiotów dużych płaszczyzna robocza znajduje się na poziomie podłogi. Wartości współczynnika oświetlenia dziennego powinny dawać w budynku przemysłowym odpowiednie natężenie oświetlenia dziennego przy natężeniu oświetlania na otwartej przestrzeni, które znajduje się na poziomie 3000 luksów. Zakładając, że eir = 3%, to średnie natężenie oświetlenia wnętrza będzie wynosić co najmniej 90 luksów. Z kolei w sytuacji, kiedy natężenie na otwartej przestrzeni będzie znajdowało się poniżej wyżej wymienionej wartości, to należy liczyć się z tym, że niezbędne będzie wykorzystanie oświetlenia sztucznego.
W normie można spotkać wymagania minimalne. Jednak nie uda się w niej znaleźć informacji o górnej granicy wartości współczynnika oświetlenia dziennego. Wówczas decyzję musi podjąć projektant, którego zadaniem jest również uwzględnienie wszystkich czynników. Czynnikami takimi są:
– warunki jak najlepszego oświetlenia,
– koszt budowy,
– koszt konserwacji otworów świetlnych i urządzeń,
– straty cieplne w zimie,
– czas stosowania oświetlenia sztucznego – większe zużycie prądu elektrycznego.
Z reguły jest tak, że przekroczenie minimum, którego wymaga norma nie powinno wynosić więcej niż 25%. Zatem wartości górnej granicy powinny wynosić ok. 40% więcej niż najmniejsze wartości wymagane (nauka do uprawnień budowlanych).
