Instrument, który ma za zadanie obliczać rzuty poziome kątów posiada niezmienne, nie ruszające się koło poziome z określonym podziałem i jest to limbus. Ma też element ruszający się, jaki określa powierzchnie kolimacyjną, jaką da się umieszczać w osi linii na obszarze oraz mechanizm do tworzenia pomiarów na limbusie. Aby zrobić obliczenia kąta, umieszcza się instrument w ten sposób, by centralna część limbusa widniała na linii pionowej, jaka przebiega przez szczytowy punkt kąta, i żeby płaszczyzna limbusa znalazła się poziomie. Obliczając kąt ABC umiejscawia się instrument, żeby centralna część widniała ponad miejscem B i następnie ustawiając element ruszający się instrumentu na miejsca A oraz C, robi się właściwie pomiary na limbusie. (uprawnienia budowlane kontakt)
Instrument służący do obliczeń
Najpowszechniejszym instrumentem do obliczeń kątów jest teodolit. Jego głównymi elementami są limbus, jakiego obwód jest rozdzielony na symetryczne odcinki (minuty i stopnie), alidada oraz luneta.
Na limbusie aby zrobić obliczenia umiejscawia się mechanizmy odczytowe. Do układu poziomego umieszcza się on przy użyciu libeli, poprzez właściwie obrócenie śrub nastawnych spodarki. Poza limbusem, jaki jest idealny do obliczeń kątów poziomych, w teodolicie blisko lunety widnieje koło pionowe do obliczeń kątów pionowych. W teodolitach jakie są używane w tych czasach, limbus zrobiony jest ze szkła. (uprawnienia budowlane 2021)
Limbusy
W teodolitach typu technicznych limbusy posiadają przekrój 120-140mm i wartość działki 20’ lub 30’, a w teodolitach bardziej starannych, przekrój to od 180 do 200m, a wartość działki 5’ albo 10’. Rozdział na limbusie określa się z ogromną starannością, przy czym grubość kreski potrafi równać się nawet dwóm mikrometrom. Opis skali powiększa się wraz z ruchem zegara. (uprawnienia budowlane program)
Do zapisywania powierzchni kolimacyjnej przydaje się alidada. Pod względem budowy potrafi być to krąg albo dwa kawałki kręgu. Oś obrotu alidady, zrobiona w formie stożka uciętego, znajduje się w tulei osi i musi się delikatnie ruszać. Żeby uchronić skale limbusa oraz alidady przed deformacjami i brudem, warto je trzymać w odpowiednim futerale.
Teodolity techniczne
W teodolitach technicznych, aby otrzymać idealny wynik, na alidadzie umiejscawia się noniusze. Obliczenia przy ich użyciu robi się tak:
Zauważamy, że zero alidady stanęło na przedziale 130 a 131 podziałki limbusa. Pragnąc określić odległość łuku x odnajdujemy kreskę podziałki alidady, jaka nachodzi na podziałkę limbusa. W tej sytuacji będzie to trzecia, a wszystkie równają się 10’, czyli x=30’ a wynik to 130°30′. W sytuacji, gdy t=1’, wtedy numery kresek równają się liczbie minut, o jakie zmieniło położenie zero noniusza co do kreski limbusa. (akty prawne uprawnienia budowlane)
Na noniuszach równających się 30” nakładane bywają dwie kreski różnego typu: długie i krótkie. Te pierwsze równają się pełnym minutom, a te drugie 30”. W trakcie obliczeń kątów poziomych określa się, że typowa pomyłka obliczeń to połowa precyzyjności noniusza t. W teraźniejszych teodolitach technicznych noniusze są zamieniane na mikroskopy kreskowe albo skalowe.
W zakresie widzenia mikroskopu kreskowego widnieje kreska (indeks), jaka ustala umieszczenia zera alidady. Robiąc obliczenie, pracownik poza kreską widzi też skalę limbusa. (segregator egzamin ustny uprawnienia)
Pentagon
Pojedynczy pentagon oprócz łatwości używania go, jest nienajlepszy do pracy, bo występuję możliwość wcześniejszego oznaczenia miejsca, z jakiego potrzeba określić prostopadłą do linii. Nie posiadają tej dysfunkcji dwupentagony. (program egzaminu na uprawnienia) Węgielnice zrobione są z takiego dwupentagonu umiejscowionych w prawidłowej obudowie jeden ponad kolejnym. Węgielnica dwupentagonalna umożliwia na jednoczesne patrzenie na tyczki umieszczone na końcówkach wybranego odstępu, co potrafi być wzięte do ustalania miejsc znajdujących się na wybranej prostej. W momencie, gdy obrazy dwóch ostatnich tyczek odległości widnieją na sobie, węgielnica widnieje w miejscu środkowym, jaki znajduje się na wybranej prostej i da się umieścić trzecią tyczkę do pokazania prostopadłej. Odzwierciedlenie na projekcie kąta, jaki stwarzają ze sobą dwa wybrane kierunki w terenie, potrzebuje określenia rzutu poziomego tego kąta.
