Budynek dworca powszechnie nazywa się dworcem. Posiada on różne pomieszczenia, które różnią się od siebie liczbą, wielkością i rozmieszczeniem. Wszystko zależy przede wszystkim od rodzajów obsługiwanego ruchu (dalekobieżny, miejscowy, podmiejski) i jego wielkości. Takie rozwiązanie pozwala na ułatwienie podróżnym orientacji przy przejściu z podjazdu przed dworcem do peronów i załatwienia niezbędnych czynności.
Dworce osobowe
Pomieszczenia w budynkach dworcowych
Wielkość pomieszczeń dworców należy określić uwzględniając:
– liczbę podróżnych korzystających z pomieszczeń dworca w godzinach największego ruchu,
– normy powierzchni na 1 podróżnego .
W zależności od wielkości dworca, pomieszczenia, które się w nim znajdują należy grupować zgodnie z ich funkcjonalnym przeznaczeniem lub zgodnie z rodzajem ruchu. Schemat układu pomieszczeń dworca powinien zapewniać maksymalne przybliżenie pomieszczeń przeznaczonych dla pasażerów do prawidłowego przebiegu drogi pasażerów wewnątrz dworca. Pomieszczenia powinny leżeć na ciągu logicznej kolejności ich przejścia (egzamin na uprawnienia budowlane).
Te pomieszczenia służbowe, które nie wymagają kontaktu z pasażerami, należy oddzielić od drogi pasażerów.
Koncepcja ogólna rozplanowania dworca
Biorąc pod uwagę ogólną koncepcję rozplanowania dworca, mogą wystąpić dwa podstawowe układy. Są to:
– typ podłużny przy wyciągniętym układzie dworca wzdłuż torów peronowych z charakterystycznym schematem ruchu potoków pasażerów wzdłuż tych torów,
– typ poprzeczny – w sytuacji, kiedy wymiary podłużne i poprzeczne dworca niewiele różnią się od siebie lub gdy budynek jest bardziej wyciągnięty w kierunku poprzecznym.
Dzięki takim układom można połączyć z trzech stron dworzec z placem dojazdowym. Dzięki temu możliwe jest uproszczenie przebiegu pasażerów wewnątrz dworca (jak wygląda egzamin na uprawnienia architektoniczne).
Kompozycja wysokościowa dworca zależy zwłaszcza od różnicy poziomów placu przeddworcowego i torów peronowych.
W przypadku poziomych rozwiązań hala operacyjna może znajdować się na jednym poziomie, a na innym poczekalnie czy restauracje.
Architektura dworca
Architektura dworca powinna uwypuklać jego funkcjonalność. Z tego powodu hol wejściowy i sala operacyjna powinny posiadać odpowiednio duże okna od strony podjazdu. Pomieszczenia te powinny dominować nad całością budynku. Wejście do budynku powinno być odpowiednio podkreślone. Dzięki temu pasażerowie mają lepszą orientację w kierowaniu się do dworca.
Obszerne pomieszczenia dworca, które są zasadnicze, powinny znajdować się przy ścianie frontowej dworca. Ich wewnętrzny wystrój powinien być taki, żeby pasażerowie mieli maksymalną przejrzystość układu i kierunków. Jest to istotne dla orientacji pasażerów.
Hala kasowa
Do jednych z podstawowych pomieszczeń dworca można zaliczyć hol wejściowy. Może on pełnić funkcję pomieszczenia regulującego ruch bądź łączyć się z halą kasową.
Obok holu kasowego bądź w nim powinny się znajdować pomieszczenia do przyjmowania oraz przechowywania bagażu. Dobrze by było, gdyby pomieszczenia te miały odpowiednie połączenie z potokiem pasażerów, którzy przyjeżdżają.
Poczekalnie
W przypadku dużych dworców poczekalnie można wydzielić pomieszczenia osobne dla:
Poczekalnie należy umieścić przy ścianach westybulu. Ci pasażerowie, którzy nie korzystają z poczekalni, powinni mieć możliwość, żeby bezpośrednio przejść z holu kasowego na perony.
Do poczekalni bezpośrednio przylegają restauracje i bufety. W przypadku dworców średniej i dużej wielkości należy przewidzieć specjalne pomieszczenia dla ruchu podmiejskiego.
Pomieszczenie dyżurnego ruchu
Pomieszczenie dyżurnego ruchu powinno znajdować się od strony torów z bezpośrednim połączeniem z peronami. Z kolei pomieszczenie zawiadowcy stacji i jego biura powinny mieć zapewnione odpowiednie dojście od strony dworca. Ważne jest, żeby nie kolidowało ono z:
